Sự ra đời của Viện Smithsonian
Vào tuần lễ này trong lịch sử: Một món quà bất ngờ đến từ ngoại quốc
Năm 1765, bà Elizabeth Hungerford Keate Macie chuyển đến Paris từ Anh quốc để bí mật sinh đứa con trai ngoài giá thú của mình. Ông James Lewis Macie là con trai của bà Macie và người tình Hugh Smithson, công tước thứ nhất xứ Northumberland. Tuy nhiên, có đôi lời cần phải giải thích về tên họ của ông. Bà Elizabeth Macie buộc con trai mình hứa rằng sau khi bà qua đời, ông phải đổi họ của mình thành Smithson. Ông đã làm điều này vào năm 1801, một năm sau khi mẹ ông qua đời. Ông Smithson sinh ra ở Paris và qua đời ở Genoa. Năm ông khoảng 10 tuổi, ông đã nhập tịch trở thành công dân Anh quốc.
Vào năm 1782, chàng trai trẻ Macie (vẫn là tên của ông lúc này), bắt đầu theo học ngành khoa học tại Đại học Pembroke, Oxford. Năm 1787, chỉ một năm sau khi tốt nghiệp, ông trở thành thành viên của Hiệp hội Hoàng gia Luân Đôn, nơi xuất bản nhiều bài viết về hóa học và khoáng vật học của ông.
Cuối cùng, nhà khoa học độc thân giàu có và thành đạt này đã để lại toàn bộ số tiền và tài sản của mình cho cháu trai Henry James Hungerford. Nếu ông Hungerford có con thì tài sản thừa kế sẽ được chia cho họ. Tuy nhiên, nếu ông Hungerford không có con, thì ông Smithson đưa ra một quyết định thú vị và khá bí ẩn là để lại toàn bộ gia sản của mình “cho Hợp Chủng Quốc Hoa Kỳ để thành lập Viện Smithsonian, một Tổ chức nhằm nâng cao và phổ biến kiến thức cho mọi người, tại thủ đô Hoa Thịnh Đốn.” (Và dành ra khoản tiền 100 bảng Anh hằng năm cho người hầu John Fitall của ông.)
Ông Smithson qua đời vào năm 1829. Sáu năm sau đó, ông Hungerford không có con nối dõi cũng qua đời. Khi Hoa Kỳ nhận được thông báo về di nguyện của ông Smithson, cựu Tổng thống Andrew Jackson yêu cầu Quốc hội bắt đầu tiếp nhận khối tài sản này. Sau khi thảo luận về vấn đề này, Quốc hội đồng ý đón nhận món quà của ông Smithson. Ông Richard Rush, con trai của nhà lập quốc Hoa Kỳ Benjamin Rush và sau này là Tổng chưởng lý và Bộ trưởng Bộ Ngân Khố Hoa Kỳ, đã lên tàu đến Anh quốc và nhận được một phán quyết từ Tòa Đại pháp quan, nơi tài sản của ông Smithson đang được quản lý. Ngay lập tức, ông Rush đã chuyển đổi khối tài sản này thành đồng sovereign của Anh trị giá 508,318.46 USD, và giong buồm trở về Mỹ quốc vào ngày 17/07/1838.
Định hình Viện Smithsonian
Việc có được khoản tiền này đơn giản hơn nhiều so với việc thực sự đưa nó vào sử dụng. Trong gần một thập niên, Quốc hội đã tranh luận về việc có nên thành lập “Viện Smithsonian” này hay không, bởi vì số tiền này đến từ một người đàn ông chưa từng đặt chân đến Mỹ quốc, nhưng lại có một học viện ở ngay thủ đô của quốc gia mà sẽ khiến “tên tuổi của ông được lưu danh muôn thuở.” Trong số những tranh luận đó còn có những đắn đo về việc học viện này sẽ thực sự là gì? Liệu đây sẽ là một viện bảo tàng? Một trường đại học? Thư viện quốc gia? Hay là viện nghiên cứu?
Cuối cùng, họ quyết định rằng Viện Smithsonian sẽ là một tổ hợp của tất cả những ý tưởng trên (ngoại trừ trường đại học), điều này nhằm bảo đảm rằng tầm nhìn của ông Smithson thực sự là “một Tổ chức nhằm nâng cao và phổ biến kiến thức cho mọi người.”
Quốc hội đồng ý cho xây dựng một “tòa nhà phù hợp … để tiếp nhận và bố trí … các hiện vật lịch sử tự nhiên, bao gồm phòng trưng bày địa chất học và khoáng vật học; còn có một phòng thí nghiệm hóa học, một thư viện, một phòng trưng bày nghệ thuật, và nhiều phòng diễn thuyết cần thiết … [và] tất cả các hiện vật nghệ thuật cũng như hiện vật từ những nghiên cứu kỳ lạ và khác thường, mọi hiện vật lịch sử tự nhiên, thực vật, cũng như các mẫu vật địa chất và khoáng sản … sẽ được sắp xếp theo thứ tự và phân loại sao cho tạo được điều kiện thuận lợi nhất cho việc kiểm tra và nghiên cứu chúng.”
Khoảng tuần lễ này trong lịch sử, ngày 10/08/1846, cựu Tổng thống James K. Polk đã thông qua “Đạo luật Thành lập ‘Viện Smithsonian’ nhằm nâng cao và truyền rộng kiến thức cho mọi người” của Quốc hội lần thứ 29.
Lấp đầy viện bảo tàng
Ban đầu, Viện này được đặt bên trong tòa nhà Văn phòng Bằng Sáng chế ở Hoa Thịnh Đốn. Việc tiếp nhận di chúc của ông Smithson khó có thể diễn ra vào thời điểm nào tốt hơn thế. Vì chỉ khoảng một tháng sau khi ông Rush có được khoản tiền của ông Smithson, Chuyến Thám hiểm Khám phá của Hoa Kỳ kéo dài bốn năm do liên bang tài trợ (còn được gọi là Đoàn Thám hiểm Wilkes) cũng kết thúc, mà chuyến thám hiểm này đã thu thập được lượng lớn các loài sinh vật khác nhau, bao gồm 2,150 loài chim, 134 loài động vật có vú, 588 loài cá, 400 loài san hô, 1,000 loài giáp xác, và 300 mẫu hóa thạch.
Đoàn thám hiểm đặt hơn 200 loài côn trùng và động vật trong lọ, 5,000 mẫu vật đựng trong những chiếc bao lớn, cùng khoảng 50,000 mẫu vật của 10,000 loài thực vật và cây trồng khác nhau. Đồng thời, có hơn 4,000 hiện vật dân tộc học được thu thập.
Lượng vô cùng lớn các yếu tố khoa học được bổ sung [từ chuyến thám hiểm] này đã tạo nên một làn sóng khách tham quan đông đúc đến Viện Smithsonian. Hằng năm, Văn phòng Bằng Sáng chế đón tiếp khoảng 100,000 du khách, tạo nên nhu cầu về một không gian tách biệt và rộng lớn hơn. Tòa nhà Smithsonian đầu tiên, được gọi là “The Castle,” được xây dựng vào năm 1855. Viện Smithsonian hiện nay là khu phức hợp bảo tàng, trung tâm giáo dục, và nghiên cứu lớn nhất thế giới. Nơi đây có 21 viện bảo tàng, có Sở thú Quốc gia, tám trung tâm nghiên cứu, và Nhà xuất bản Học thuật Viện Smithsonian, cũng như nhiều cơ sở khác.
Trao cho ông Smithson một ngôi nhà mới
Điều thú vị là, nhà khoa học danh tiếng người Mỹ, Alexander Graham Bell, đã tham gia Hội đồng Quản trị của Viện Smithsonian vào năm 1903. Ông quyết định rằng, tốt nhất là chôn cất ông Smithson bên trong Viện Smithsonian.
Trên thực tế, đây là một bước đi khôn ngoan vì lợi ích của hậu thế: Nghĩa trang ở Genoa, nơi ông Smithson an nghỉ, sẽ sớm bị các nhà công nghiệp sản xuất đá cẩm thạch nước Anh san phẳng. Thông qua nhiều biện pháp pháp lý và cả hối lộ, ông Bell và bà Mabel, phu nhân của ông, đã đưa được di hài của ông Smithson lên đường trở về Mỹ quốc. Hài cốt của ông được an táng trong một nhà nguyện nhỏ ở lối vào phía bắc của tòa nhà The Castle.
Hoàng Long biên dịch
Quý vị tham khảo bản gốc từ The Epoch Times
