Reuters: Quân đội và chính phủ Trung Quốc mua vi mạch bán dẫn Nvidia, bất chấp lệnh cấm của Hoa Kỳ
Một đánh giá của Reuters về các tài liệu đấu thầu cho thấy, các cơ quan quân sự Trung Quốc, các viện nghiên cứu trí tuệ nhân tạo do nhà nước điều hành, và các trường đại học trong năm qua đã mua các lô hàng nhỏ chất bán dẫn của hãng Nvidia, vốn bị Hoa Kỳ cấm xuất cảng sang Trung Quốc.
Những đợt bán hàng của các nhà cung cấp Trung Quốc hầu như ít nổi tiếng này làm nổi bật những khó khăn mà Hoa Thịnh Đốn phải đối mặt, bất chấp lệnh cấm, trong việc cắt đứt hoàn toàn khả năng tiếp cận của Trung Quốc đối với các vi mạch bán dẫn tân tiến của Hoa Kỳ — những sản phẩm có thể giúp thúc đẩy những đột phá về trí tuệ nhân tạo (AI) và máy điện toán tinh vi cho quân đội của Trung Quốc.
Các giao dịch mua hoặc bán vi mạch bán dẫn cao cấp của Hoa Kỳ không phải là bất hợp pháp ở Trung Quốc và các tài liệu đấu thầu được công bố cho thấy hàng chục tổ chức Trung Quốc đã mua và nhận chất bán dẫn của Nvidia kể từ khi các hạn chế được áp dụng.
Các lô hàng này gồm A100 và vi mạch bán dẫn H100 mạnh hơn — việc xuất cảng loại vi mạch bán dẫn này sang Trung Quốc và Hồng Kông đã bị cấm hồi tháng 09/2022 — cũng như các vi mạch bán dẫn A800 và H800 chậm hơn mà Nvidia sau đó đã phát triển cho thị trường Trung Quốc nhưng cũng đã bị cấm hồi tháng 10/2023.
Các bộ xử lý đồ họa — một loại vi mạch bán dẫn — do Nvidia chế tạo được nhiều người xem là vượt trội hơn nhiều so với các sản phẩm đối thủ về vận hành AI vì chúng có thể xử lý hiệu quả hơn lượng dữ liệu to lớn cần thiết cho các tác vụ của machine learning(*).
Nhu cầu và sự tiếp cận không ngừng tới các vi mạch bán dẫn Nvidia bị cấm cũng cho thấy các công ty Trung Quốc đang thiếu các lựa chọn mặc dù các sản phẩm đối thủ từ Huawei và các hãng khác đã bước đầu được phát triển. Trước khi có các lệnh cấm này, Nvidia chiếm 90% thị phần vi mạch bán dẫn AI của Trung Quốc.
Các bên mua hàng gồm các trường đại học hàng đầu cũng như hai tổ chức chịu các lệnh hạn chế xuất cảng của Hoa Kỳ — Viện Công nghệ Cáp Nhĩ Tân và Đại học Khoa học và Công nghệ Điện tử Trung Quốc. Hai tổ chức này đã bị cáo buộc có liên quan đến các vấn đề quân sự hoặc liên kết với một cơ quan quân sự, đi ngược lại với lợi ích quốc gia của Hoa Kỳ.
Viện Công nghệ Cáp Nhĩ Tân đã mua sáu vi mạch bán dẫn Nvidia A100 vào tháng 05/2023 để đào tạo một mô hình deep learning (**). Đại học Khoa học và Công nghệ Điện tử Trung Quốc cũng đã mua thêm một vi mạch A100 vào tháng 12/2022 và mục đích của lần mua này là không thể xác định được.
Các bên mua hàng được đề cập trong bản tin này đều chưa phúc đáp các yêu cầu bình luận.
Đánh giá của Reuters cho thấy cả Nvidia và các nhà bán lẻ được công ty này cấp quyền đều không nằm trong số các nhà cung cấp được xác định nói trên. Không rõ làm thế nào mà các nhà cung cấp này mua được vi mạch bán dẫn Nvidia.
Tuy nhiên, sau khi Hoa Kỳ đưa ra các biện pháp hạn chế, một thị trường chợ đen ở Trung Quốc cho những vi mạch bán dẫn như vậy đã mọc lên. Các nhà cung cấp Trung Quốc từng cho biết họ đã nhanh tay mua vào lượng hàng dư thừa đang tìm cách tiếp cận thị trường sau khi Nvidia vận chuyển số lượng lớn cho các công ty lớn của Hoa Kỳ hoặc họ nhập cảng thông qua các công ty được thành lập tại địa phương ở những nước như Ấn Độ, Đài Loan, và Singapore.
10 nhà cung cấp được liệt kê trong tài liệu đấu thầu, gồm cả những nhà cung cấp được đề cập trong bài viết này đã được Reuters yêu cầu bình luận — nhưng không ai trong số họ phản hồi.
Nvidia cho biết họ tuân thủ tất cả các điều luật kiểm soát xuất cảng thích hợp và yêu cầu khách hàng của mình cũng cần tuân thủ.
Một phát ngôn viên của công ty cho biết: “Nếu chúng tôi biết rằng khách hàng đã bán lại bất hợp pháp cho bên thứ ba, thì chúng tôi sẽ có hành động thích hợp và ngay lập tức.”
Bộ Thương mại Hoa Kỳ đã từ chối bình luận. Các nhà chức trách Hoa Kỳ cam kết sẽ lấp kín các kẽ hở trong các lệnh hạn chế xuất cảng và đã tiến hành hạn chế quyền tiếp cận vi mạch bán dẫn của các đơn vị thuộc các công ty Trung Quốc ở bên ngoài Trung Quốc.
Ông Chris Miller, giáo sư tại Đại học Tufts và là tác giả của cuốn sách “Chip War: The Fight for the World’s Most Critical Technology” (Cuộc Chiến Vi Mạch Bán Dẫn: Cuộc Chiến Vì Công Nghệ Quan Trọng Nhất Thế Giới) cho biết, thật phi thực tế khi nghĩ rằng các hạn chế xuất cảng của Hoa Kỳ có thể chặt chẽ, xét đến việc các vi mạch bán dẫn có kích thước nhỏ bé và có thể dễ dàng bị buôn lậu.
Ông nói, mục đích chính là “gây rắc rối cho việc Trung Quốc phát triển AI” bằng cách tạo khó khăn cho việc xây dựng các cụm vi mạch bán dẫn tân tiến lớn có khả năng đào tạo các hệ thống AI.
Dùng cho quân đội và phát triển AI
Bản đánh giá này bao gồm hơn 100 hồ sơ dự thầu thầu trong đó các tổ chức nhà nước đã tìm mua vi mạch bán dẫn A100 và hàng chục hồ sơ dự thầu kể từ khi có lệnh cấm hồi tháng 10/2023 cho thấy việc mua A800.
Các hồ sơ dự thầu được công bố vào tháng trước cũng cho thấy Đại học Thanh Hoa đã mua hai vi mạch bán dẫn H100 và một phòng thí nghiệm do Bộ Công nghiệp và Công nghệ thông tin Trung Quốc điều hành cũng đã mua một vi mạch.
Những người mua khác còn gồm một tổ chức ẩn danh thuộc Quân Giải phóng Nhân dân có trụ sở tại thành phố Vô Tích, tỉnh Giang Tô, theo hồ sơ dự thầu từ cơ sở dữ liệu quân sự. Tổ chức này đã tìm mua ba vi mạch bán dẫn A100 vào tháng 10/2023 và một vi mạch bán dẫn H100 trong tháng này (01/2024).
Các giấy tờ bỏ thầu cho các tổ chức quân sự ở Trung Quốc thường bị bôi đen rất nhiều và Reuters không thể biết ai thắng thầu hoặc lý do mua hàng.
Hầu hết những lần dự thầu này đều cho thấy các vi mạch bán dẫn đang được sử dụng cho AI. Tuy nhiên, hầu hết các giao dịch mua này đều có số lượng nhỏ và quá ít so với mức cần thiết để xây dựng một mô hình ngôn ngữ lớn AI tinh vi ngay từ đầu.
Theo công ty nghiên cứu TrendForce, một mô hình tương tự như GPT của OpenAI sẽ cần hơn 30,000 thẻ Nvidia A100. Nhưng số lượng thẻ ít thì vẫn có thể chạy các tác vụ machine learning phức tạp và cải thiện các mô hình AI hiện có.
Một ví dụ khác là hồi tháng trước (12/2023), Viện Trí tuệ Nhân tạo Sơn Đông đã trao một hợp đồng mua năm vi mạch bán dẫn A100, trị giá 290,000 nhân dân tệ (40,500 USD), cho Công ty Công nghệ Điện tử Sơn Đông Thành Tường (Shandong Chengxiang Electronic Technology).
Nhiều hồ sơ dự thầu quy định nhà cung cấp phải giao hàng và lắp đặt sản phẩm trước khi nhận thanh toán. Hầu hết các trường đại học cũng công bố thông báo cho thấy giao dịch đã hoàn tất.
Đại học Thanh Hoa, được mệnh danh là Viện Công nghệ Massachusetts của Trung Quốc, là một bên mời thầu lớn và đã mua khoảng 80 vi mạch bán dẫn A100 kể từ lệnh cấm hồi năm 2022.
Vào tháng 12/2023, Đại học Trùng Khánh đã công bố mời thầu một vi mạch bán dẫn A100, trong đó tuyên bố rõ ràng rằng vi mạch này không thể là đồ cũ hoặc tháo rời mà phải “mới tinh” (brand new). Một thông báo cho thấy việc giao hàng đã được hoàn tất trong tháng này (01/2024).
Ghi chú của dịch giả:
(*) Machine learning là một lĩnh vực nghiên cứu trong ngành trí tuệ nhân tạo, liên quan tới việc phát triển và nghiên cứu các thuật toán thống kê có thể học hỏi từ dữ liệu và khái quát thành dữ liệu chưa từng xuất hiện, từ đó thực hiện các nhiệm vụ mà không cần hướng dẫn rõ ràng.
