Trở lại với thói quen đọc sách
Không giống như sự chóng lụi tàn của các bài báo và blog ngày nay, những tác phẩm kinh điển tồn tại mãi mãi trong tâm trí chúng ta.
Nhiều năm trước, tôi sở hữu một cửa hàng sách ở Waynesville, Bắc Carolina, bán sách cũ và sách mới cũng như các bộ sưu tập văn học lành mạnh dành cho trẻ em.
Một buổi trưa mùa hè, một người phụ nữ đi cùng với hai đứa cháu tuổi vị thành niên bước vào cửa hàng. Trong khi bọn trẻ xem lướt qua các kệ sách, tôi và bà đến quầy thanh toán. Trong cuộc trò chuyện thân mật, thỉnh thoảng bà hướng mắt về bọn trẻ lúc cả hai đều đang say sưa đọc sách. Bà mỉm cười và nói: “Ông biết đấy, tôi không thực sự quan tâm chúng đọc gì, miễn là chúng đang đọc sách.”
Giống như hầu hết những chủ tiệm sách khác, tôi cần tiền; vì vậy với mong muốn bán được hàng, tôi đã ngăn bản thân mình đáp lại rằng: “Điều đó giống như nói, ‘Tôi không quan tâm họ đang ăn gì, miễn là họ đang ăn.’”
Những gì chúng ta đưa vào não cũng quan trọng đối với sức khỏe chúng ta như những gì chúng ta đưa vào cơ thể. Ví dụ: Một lần ở thư viện công cộng của Waynesville, tôi đang đứng sau một cô gái trẻ, 16 hoặc 17 tuổi, cô đưa cho thủ thư một cuốn sách mà cô đang muốn trả lại và nói: “Cuốn này nên có nhãn cảnh báo. Nó đưa những hình ảnh xấu vào đầu tôi mà khó thể xóa nhòa.”
Đó là cuốn “Sự im lặng của bầy cừu” kinh hoàng của Thomas Harris.
Những gì chúng ta đọc thực sự quan trọng.
Và những cuốn sách chúng ta không đọc cũng vậy.
Một tình yêu bị lãng quên
Cuộc nói chuyện với một người bạn New York đã hối thúc tôi viết bài báo này. Chúng tôi đã nói chuyện qua điện thoại, và cô ấy nói rằng trong năm qua cô ngày càng ít đọc sách.
Cô nói: “Tôi lên mạng thường xuyên và đọc các bài báo và blog trên đó, tôi không thực sự đọc sách giấy. Và đối với tôi, có sự khác biệt lớn giữa việc đọc một cuốn sách và đọc một số chuyên mục trên máy tính xách tay.”
Những lời nhận xét của cô khiến tôi nhận ra rằng bản thân tôi cũng đang đọc sách ít hơn. Ngay cả trong những ngày bận rộn nhất cách đây 30 năm – lúc đó vợ chồng tôi vừa chăm con nhỏ, vừa điều hành hai công việc kinh doanh và làm các công việc khác để trả nợ – nhưng tôi vẫn đọc nhiều hơn bây giờ. Vì tôi viết bài đánh giá cho một tuần báo trong khu vực là The Smoky Mountain News, nên tôi phải đọc, nhưng đó là do công việc chứ không phải để giải trí.
Ngay khi còn nhỏ, đọc sách đã đem lại cho tôi một niềm vui đặc biệt. Tôi luôn muốn đọc sách, đôi khi hai hoặc ba cuốn cùng một lúc, nhưng sau cuộc trò chuyện với người bạn của mình, tôi nhận ra thói quen cả đời này dường như đã biến mất trong năm qua. Thay vào đó, tôi dành vài giờ mỗi ngày, lướt qua các trang web trên internet, tìm kiếm những tin tức mới nhất về đại dịch, bạo loạn và bất ổn, và cuộc bầu cử tổng thống.
Điều này thật vô nghĩa.
Đã đến lúc phải quay lại việc đọc sách rồi.
Lập lại thói quen
Một phần vấn đề của tôi đã xuất hiện khoảng 20 năm trước, có liên quan đến những tiểu thuyết hiện đại. Tôi vẫn sẽ chọn những cuốn tiểu thuyết trinh thám của một số tác giả, hoặc những câu chuyện có liên quan đến tiệm sách hay quản thủ thư viện, hoặc tiểu thuyết của những tác giả tôi yêu thích từ lâu như Anne Tyler. Mặt khác, hầu hết các tiểu thuyết được viết ngày nay khiến tôi có cảm giác lạnh lẽo như tuyết trong sân nhà vậy. Tiểu thuyết giả tưởng, lãng mạn có nội dung khiêu dâm, những câu chuyện từ nước ngoài, và những câu chuyện về những kẻ giết người hoặc những kẻ tà đạo tràn ngập các kệ sách mới ra mắt của thư viện địa phương, và tất cả cũng được chào đón tại nhà tôi… giống như Antifa muốn biến nơi ở của tôi thành một khu tự trị.
Những tác phẩm chính trị mà tôi đã đọc vài năm trước cũng không làm tôi ưa thích. Hết lần này đến lần khác, những cuốn sách của họ được chở về nhà tôi trong chiếc xe Civic, chỉ để hút đầy bụi trên sàn, cạnh bàn làm việc của tôi. Những lập luận của họ ngày nay đều quá quen thuộc với tôi sau khi tôi đã thực hiện những cuộc du ngoạn trực tuyến; và chúng thực sự cũng đã lỗi thời.
Về phần những cuốn sách mới mà tôi đọc để mở mang trí óc thì sách lịch sử và tiểu sử là bạn đồng hành của tôi. Giống như đọc sách, lịch sử cũng là một niềm đam mê cả đời. Trong quá khứ, tôi tin rằng, lịch sử sẽ soi sáng cho hiện tại và cho tôi khả năng đối mặt với những thử thách trong tương lai. Tôi sẽ bắt đầu dự án này với cuốn sách “Trận chiến cuối cùng: Tại Sao Đàn Ông Chiến Đấu Khi Họ Mất Tất Cả” (Last Stands: Why Men Fight When All Is Lost) của Michael Walsh.
Thầy cũ, bạn mới
C.S. Lewis đã từng viết, “Một nguyên tắc đúng là: sau khi đọc một cuốn sách mới, đừng bao giờ cho phép mình đọc một cuốn sách mới khác, cho đến khi bạn đã đọc xong một cuốn sách cũ (đọc xen kẽ).”
Tôi không chắc mình có thể đạt được tiêu chuẩn đó hay không, nhưng thú thật rằng việc thờ ơ với những cuốn sách cũ cũng khiến tôi khổ sở. Ở tuổi 20 và 30, tôi đã đọc sách của rất nhiều bậc thầy văn học như Tolstoy, Dostoevsky, Conrad, Chaucer, Cervantes, Dickens, v.v. Sau đó, tôi đã dạy về một số tác phẩm của các nhà văn này như Austen, Emily Brontë, Shakespeare, Christopher Marlowe, và Sophocles cho các học sinh học tại gia trong các buổi hội thảo.
Trong một hoặc hai năm qua, tôi đã đọc sách của một vài tác giả lớn tuổi hơn và có ý định thay đổi cách làm của mình một lần nữa. Khi nghĩ đến chuyện tôi từng đề cập đến tác phẩm “Ivanhoe” của Ngài Walter Scott rất nhiều lần trong nhiều năm mà chưa từng đọc nó, tôi đã bắt đầu đọc câu chuyện về nước Anh lấy bối cảnh thời Richard I này. Tôi chỉ mới đọc khoảng 30 trang đầu tiên, nhưng tôi rất thích nhịp độ chậm rãi, những ký ức sống lại từ những ngày còn học cao học khi tôi nghiên cứu lịch sử nước Anh thời Trung Cổ, và một số nhận xét từ cuốn sách có vẻ phù hợp với môi trường chính trị hiện tại của chúng ta dù đã 200 năm sau khi Scott viết chúng. Ở đây, ông mô tả sự thù địch giữa những người Norman chinh phục nước Anh và thần dân Saxon của họ:
“Chính sách của hoàng gia từ lâu đã làm suy yếu – bằng mọi phương tiện, hợp pháp và bất hợp pháp – sức mạnh của một bộ phận dân chúng vốn được nhìn nhận là những người nuôi dưỡng mối thù hận thâm căn cố đế đối với kẻ chiến thắng của họ.”
Nghe có vẻ quen không nhỉ?
Tiếp theo có thể là cuốn “Những Con Quỷ” (The Devils) của Dostoevsky, mà tôi đã từng hứa với bản thân là sẽ đọc nhưng chưa bao giờ đọc; một số vở kịch Hy Lạp cổ đại mà tôi chưa từng khám phá; có lẽ là cuốn “Cuộc Trung Chuyển” (Middlemarch) của Eliot và “Những Người Độc Lập” (Independent People) của Halldor Laxness, do một người bạn liên tục đọc sách giới thiệu cho tôi.
Người đọc sách truyền cảm hứng
Người bạn đó sống ở Bắc Carolina. Ba người khác, một ở Bắc Carolina, một ở Virginia, và một ở Minnesota, cũng vẫn là những độc giả sách say sưa, bất chấp mọi cám dỗ của thời đại kỹ thuật số. Bất cứ khi nào tôi nói chuyện với họ qua điện thoại hoặc gặp trực tiếp, cuộc nói chuyện chắc chắn sẽ chuyển sang đề tài về cuốn tiểu thuyết, tiểu sử hoặc lịch sử mà họ đang đọc. Như được thức tỉnh khỏi trạng thái văn chương èo uột của bản thân, tôi dự định sẽ đem điều gì đó vào cuộc trò chuyện của chúng tôi trong lần hàn huyên kế tiếp.
Vậy tại sao chúng ta muốn noi theo những người đọc nhiều sách trong thời đại kỹ thuật số này? Tại sao quyết định đưa sách về lại vị trí quan trọng trong cuộc sống của chúng ta, trái với sự tẻ nhạt thường thấy của các bài báo trực tuyến?
Bởi vì hầu hết những gì chúng ta đọc trên các trang web và blog mà chúng ta truy cập đều chóng tàn. Mới ở đây hôm nay, mai lại trôi đi mất. Ví dụ, hầu hết những gì tôi viết đều nằm gọn trong thể loại này như đo ni đóng giày. Tôi không mơ tưởng hão huyền về những bài báo của mình và những mẩu tin tôi gửi đến các nhà xuất bản khác nhau; hầu hết chúng sẽ được đọc, có lẽ được đánh giá cao, nhưng sẽ bị lãng quên trong vòng một tuần.
Những cuốn sách hay, các tác phẩm kinh điển vẫn tồn tại mãi mãi trong tâm trí chúng ta. Đối với các tác phẩm kinh điển, các nhân vật như Heathcliff và Catherine trong ”Đồi Gió Hú”; Raskolnikov và Sonya trong “Tội Ác và Trừng Phạt”; các nhân vật trong “Gatsby Vĩ Đại”; Henry V trong vở kịch cùng tên của Shakespeare … những nhân vật này ngự trị trong trí óc tôi như những người bạn cũ, trung thành, luôn sẵn sàng được triệu hồi khi tôi cần hoặc muốn bầu bạn.
Năm nay, tôi quyết tâm sẽ mở rộng vòng kết nối bạn bè đó.
Ông Jeff Minick có bốn người con và một trung đội cháu chắt ở tuổi đang lớn. Ông dạy lịch sử, văn học và tiếng Latin tại Asheville, N.C. trong 20 năm. Hiện nay, ông sống và viết cho Front Royal, Va. Hãy truy cập JeffMinick.com để theo dõi blog của ông.