Ông Putin và ông Tập có bài diễn văn trong hội nghị thượng đỉnh đầu tiên kể từ cuộc nổi dậy của Wagner ở Nga
Hôm thứ Ba (04/07), Tổng thống Nga Vladimir Putin và lãnh đạo Trung Quốc Tập Cận Bình đã cùng tham dự và đọc diễn văn tại một hội nghị thượng đỉnh trực tuyến của một tổ chức an ninh khu vực có trụ sở tại Thượng Hải sau cuộc binh biến được chấm dứt sớm của Wagner, vốn có các ý nghĩa chính trị đối với cả hai quốc gia.
Cả hai nhà lãnh đạo đã nói về tầm quan trọng của Tổ chức Hợp tác Thượng Hải (SCO), một khối quyền lực khu vực do Trung Quốc và Nga lãnh đạo, nhằm chống lại ảnh hưởng của phương Tây ở Trung Á.
Tổng thống Nga đã ca ngợi sự ủng hộ của khối đối với Điện Kremlin trong cuộc nổi dậy ngắn ngủi hồi tháng trước (06/2023).
“Tôi muốn nhân cơ hội này cảm ơn các đối tác của tôi từ các quốc gia thuộc Tổ chức Hợp tác Thượng Hải, những người đã bày tỏ sự ủng hộ đối với các hành động của giới lãnh đạo Nga, nhằm bảo vệ trật tự hiến định, cuộc sống và sự an toàn của người dân,” ông Putin diễn thuyết tại hội nghị truyền hình từ Điện Kremlin. “Chúng tôi đánh giá cao điều đó.”
Moscow sẽ tiếp tục “chống lại áp lực, các biện pháp trừng phạt, và khiêu khích từ bên ngoài,” ông Putin nêu rõ tại hội nghị thượng đỉnh do Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi chủ trì, người vừa kết thúc một chuyến thăm cấp quốc gia tới Hoa Kỳ.
Ông Putin tuyên bố Moscow dự định tăng cường mối quan hệ với các thành viên SCO và tăng tỷ lệ thanh toán bằng các loại tiền tệ quốc gia. Theo ông Putin, hơn 80% giao dịch thương mại giữa Nga và Trung Quốc được thực hiện bằng đồng rúp và đồng nhân dân tệ, đồng thời tỷ lệ đồng tiền của Nga trong các giao dịch xuất cảng với các quốc gia thành viên SCO khác đã vượt quá 40% trong năm 2022.
SCO bao gồm bốn quốc gia Trung Á là Kazakhstan, Kyrgyzstan, Tajikistan, và Uzbekistan, tất cả đều là các nước cộng hòa thuộc Liên Xô cũ. Năm 2017, Pakistan đã trở thành thành viên của khối. Belarus cũng trên đà trở thành thành viên.
Nhận xét của ông Putin tại cuộc họp video hôm thứ Ba (04/07) đánh dấu lần đầu tiên ông xuất hiện tại một cuộc họp quốc tế kể từ cuộc binh biến của tập đoàn lính đánh thuê Wagner của Nga hồi tháng trước.
Ông Tập, người đã cụng ly và tái khẳng định quan hệ đối tác “không giới hạn” với ông Putin trong chuyến đi tới Moscow hồi tháng Ba, vẫn chưa tổ chức một cuộc gặp công khai nào với ông Putin. Một số nhà quan sát Trung Quốc cho rằng cuộc nổi dậy vũ trang, dù là ngắn ngủi, đã “làm rạn nứt” liên minh Nga-Trung do Trung Quốc lãnh đạo, vốn đang tìm cách đảo lộn trật tự quốc tế.
Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) vẫn im lặng vào ngày 24/06 khi chủ của Wagner, ông Yevgeny Prigozhin, tiến hành một cuộc nổi dậy chống lại ông Putin, người đã mô tả các hành động này là “đâm sau lưng”.
Chỉ trong vòng 24 giờ, ông Prigozhin và lực lượng của ông đã chiếm được Rostov-on-Don, một trung tâm hậu cần quan trọng cho các nỗ lực chiến tranh của Nga ở Ukraine, và hành quân được hàng trăm dặm hướng về Moscow.
Khi chính quyền Trung Quốc lần đầu tiên đề cập đến cuộc nổi dậy hỗn loạn, đó là sau khi lực lượng của ông Prigozhin trở về căn cứ của mình, theo một thỏa thuận với Điện Kremlin.
“Đây là công việc nội bộ của Nga,” một phát ngôn viên Bộ Ngoại giao của Bắc Kinh nêu rõ trong một tuyên bố đưa ra hôm 25/06. “Là nước láng giềng thân thiện của Nga và là đối tác hợp tác chiến lược toàn diện trong kỷ nguyên mới, Trung Quốc ủng hộ Nga duy trì ổn định quốc gia và đạt được sự phát triển và phồn vinh.”
Bình luận ngắn gọn được đưa ra sau cuộc gặp ngày 25/06 tại Bắc Kinh giữa Ngoại trưởng Trung Quốc Tần Cương (Qin Gang) và Thứ trưởng Ngoại giao Nga Andrei Rudenko.
Cuộc nổi dậy của Wagner ‘thực sự khiến Bắc Kinh hoảng sợ’
Ông Dư Mậu Xuân (Miles Yu), một thành viên cao cấp và là giám đốc Trung tâm Trung Quốc tại Viện Hudson, cho rằng cuộc nổi dậy của Wagner có một số tác động đối với chính quyền Trung Quốc.
“Điều quan trọng nhất là cuộc nổi dậy của ông Prigozhin đã tạo ra một giải pháp thay thế cho một chế độ rất không được lòng dân,” ông Dư nói trong một podcast vào hôm 27/06. “Đây là điều mà ĐCSTQ lo sợ nhất. Nghĩa là, bất kỳ rạn nứt kiểu Wagner tiềm năng nào trong hệ thống Trung Quốc, sẽ là một giải pháp thay thế cho chế độ Tập Cận Bình.”
Ngoài ra, ông Dư cho biết cuộc nổi dậy này “thực sự khiến giới lãnh đạo Trung Quốc hoảng sợ” vì chế độ này sợ có người đảo chính.
“Ngăn ngừa phản bội là ưu tiên hàng đầu trong hầu hết các chế độ của CHND Trung Hoa kể từ những năm 1950,” ông Dư nói, đề cập đến tên chính thức của Trung Quốc là Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa. “Ví dụ, mỗi khi quý vị có một người đào thoát lái phi cơ đến Đài Loan hoặc Nam Hàn, thì vụ việc sẽ trở thành một trận động đất chính trị lớn trong chính quyền Trung Quốc.”
Ông Dư, người từng là cố vấn lập kế hoạch và chính sách cao cấp về Trung Quốc cho cựu Ngoại trưởng Mike Pompeo, nói thêm rằng “nỗi sợ đảo chính là rất thực đối với ông Tập”, vì ông Tập đã thanh trừng nhiều tướng lĩnh Trung Quốc kể từ khi lên nắm quyền vào năm 2022. Để lấy ví dụ, ông Dư đã nêu lên những vụ hạ đài của các cựu tướng quân đội hàng đầu Trung Quốc Quách Bá Hùng (Guo Boxiong) và Từ Tài Hậu (Xu Caihou). Ông Quách và ông Từ được biết đến là những người trung thành với cựu lãnh đạo Trung Quốc Giang Trạch Dân.
Ông Dư nói thêm rằng lo sợ về một cuộc đảo chính quân sự có nghĩa là ông Tập đã quyết định cấm các sĩ quan quân đội Trung Quốc liên lạc với ngoại quốc, điều này giải thích lý do tại sao ông Tập từ chối đề nghị của Ngoại trưởng Antony Blinken về việc nối lại liên lạc quân sự trực tiếp song phương khi hai người gặp nhau ở Trung Quốc vào tháng trước (06/2023).
“Tôi nghĩ hiện tại việc bất kỳ sĩ quan PLA nào liên lạc với các tổ chức chính phủ ngoại quốc và các đối tác của họ là điều hoàn toàn cấm kỵ,” ông Dư nhận định, đề cập đến tên chính thức của quân đội Trung Quốc, Quân Giải phóng Nhân dân (PLA).
Trình bày qua một liên kết video từ Bắc Kinh hôm thứ Ba (04/07), ông Tập kêu gọi sự đoàn kết giữa các quốc gia thành viên và tuyên bố kiên quyết phản đối “bất kỳ sự can thiệp nào vào công việc nội bộ của bất kỳ quốc gia nào”, ám chỉ đến Hoa Thịnh Đốn và các đồng minh của Hoa Kỳ.
“Chúng ta phải cảnh giác cao độ trước các thế lực bên ngoài kích động một cuộc ‘chiến tranh lạnh mới’ trong khu vực và tạo ra các cuộc đối đầu giữa các phe,” ông Tập tuyên bố.
Theo thông báo từ Bộ Ngoại giao Bắc Kinh, nhà lãnh đạo của chế độ cộng sản này đã kêu gọi các quốc gia thành viên tập trung vào “hợp tác thiết thực và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế.”
Trước hội nghị thượng đỉnh trực tuyến hôm thứ Ba, Bộ trưởng Quốc phòng Trung Quốc Lý Thượng Phúc (Li Shangfu) đã gặp Đô đốc Nikolai Yevmenov, người đứng đầu hải quân Nga, tại Bắc Kinh, trong đó ông Lý tái khẳng định mối quan hệ của Bắc Kinh với quân đội Nga.
ĐCSTQ hy vọng hải quân của hai bên có thể “tăng cường liên lạc ở mọi cấp độ”, “tổ chức các cuộc tập trận, tuần tra và thi đấu chung một cách thường xuyên”, và “mở rộng hợp tác thực tế”, Bộ Quốc phòng Trung Quốc dẫn lời ông Lý nói.
‘Đồng lõa trong các hành vi man rợ’
Ngoại trưởng Blinken, quan chức cấp cao nhất của Hoa Kỳ từng đến Trung Quốc kể từ khi Tổng thống Joe Biden nhậm chức trong năm 2021, đã dành hai ngày ở Trung Quốc vào tháng Sáu, và kết thúc chuyến đi của mình bằng một “cuộc đàm luận thẳng thắn” với ông Tập.
Một ngày sau chuyến thăm của ông Blinken, mối quan hệ Trung-Mỹ dường như đã lại trở nên tồi tệ hơn sau khi ông Biden gọi Tập là “nhà độc tài”, một nhận xét đã thu hút sự phản đối từ ĐCSTQ.
Một số thành viên Đảng Cộng Hòa đã lên Twitter để hoan nghênh ông Biden vì đã đưa ra câu trả lời trung thực.
Cựu Thống đốc South Carolina, bà Nikki Haley, người đang tìm kiếm đề cử của Đảng Cộng Hòa cho cuộc đua vào Tòa Bạch Ốc năm 2024, viết: “Trung Quốc muốn ông Joe Biden xin lỗi, nhưng ông Biden đã nói lên sự thật. Ông Tập Cận Bình là một nhà độc tài.”
Thượng nghị sĩ Dan Sullivan (Cộng Hòa-Alaska) viết: “Bất chấp những phản đối gần đây từ Đảng Cộng sản Trung Quốc, Tổng thống Biden đã nói đúng: ông Tập là một nhà độc tài.”
Vai trò của Trung Quốc trong cuộc chiến đang diễn ra của Nga ở Ukraine từ lâu đã được theo dõi sát sao. Chính phủ Hoa Kỳ đã trừng phạt một số tổ chức Trung Quốc vì trợ giúp cho các ngành công nghiệp quốc phòng và quân sự của Nga.
Hôm 01/07, hãng thông tấn Nikkei Asia đã công bố cuộc điều tra của riêng mình, nói rằng các công ty Nga đã nhập cảng ít nhất 37 thiết bị bay không người lái dân sự của Trung Quốc trong khoảng thời gian từ tháng 12/2022 đến tháng Tư năm nay.
Trích dẫn hồ sơ thủ tục hải quan, hãng thông tấn này cho biết những thiết bị bay không người lái này được mua “để sử dụng trong chiến dịch quân sự đặc biệt”, một thuật ngữ mà ông Putin dùng để chỉ cuộc chiến của Điện Kremlin ở Ukraine. Theo Nikkei Asia, một số thiết bị bay không người lái nhập cảng được sản xuất bởi DJI, nhà sản xuất thiết bị bay không người lái tiêu dùng lớn nhất thế giới.
Ngũ Giác Đài đã thêm DJI vào danh sách “các công ty quân sự Trung Quốc” hồi tháng Mười năm ngoái.
Đáp lại những phát hiện của hãng thông tấn này, ông Gordon Chang, một thành viên cao cấp tại Viện Gatestone, đã gọi ông Tập là một “tội phạm chiến tranh” trên Twitter.
Bản tin có sự đóng góp của The Associated Press
Yến Nhi biên dịch
Quý vị tham khảo bản gốc từ The Epoch Times
