Nghiên cứu cho biết Mặt Trăng đang co lại, có thể gây ra động đất và đứt gãy
Một nghiên cứu do Cơ quan Hàng không và Vũ trụ Hoa Kỳ (NASA) tài trợ đã phát hiện rằng, thuận theo việc phần bên trong của Mặt Trăng dần nguội đi và co lại, ở cực nam của vệ tinh này sẽ xảy ra các trận động đất và đứt gãy. Điều này có thể gây ra mối đe dọa cho sứ mệnh thám hiểm Mặt Trăng của con người trong tương lai.
Hôm 25/01, trong một thông cáo báo chí phát đi, Đại học Maryland cho biết, Mặt Trăng đang không ngừng co lại trong vài trăm triệu năm qua. Chu vi của nó đã giảm đến hơn 150 thước Anh (khoảng 46 mét). Điều này giống như cách quả nho co lại thành nho khô. Mặt Trăng cũng xuất hiện các nếp gấp trong quá trình nó co lại.
Nhưng không giống như vỏ nho có độ đàn hồi, bề mặt của Mặt Trăng rất dễ vỡ. Vậy nên khi Mặt Trăng co lại, các lớp vỏ cũng đẩy ép sát vào nhau, tạo thành các vùng đứt gãy.
Các nhà khoa học đã tìm thấy bằng chứng cho thấy sự co rút liên tục của Mặt Trăng đã gây ra sự cong vênh đáng kể của lớp bề mặt ở vùng cực nam của nó. Trong đó bao gồm cả khu vực mà sứ mệnh đổ bộ Mặt Trăng có người lái Artemis 3 của NASA dự kiến sẽ hạ cánh vào năm 2025.
Bởi vì tầng đứt gãy hình thành do sự co lại của Mặt Trăng thường đi kèm với hoạt động địa chấn như động đất, vậy nên các vùng đứt gãy hoặc các khu vực lân cận có thể gây nguy hiểm cho hoạt động khám phá của con người trong tương lai.
Nhóm nghiên cứu cho biết, một loạt vùng đứt gãy ở địa khu cực nam của Mặt Trăng có liên quan đến một trong những trận động đất mạnh nhất trên Mặt Trăng được ghi nhận trong hơn 50 năm qua. Trận động đất này được đo bởi một hệ thống máy đo địa chấn do các sứ mệnh Apollo triển khai.
Nhóm nghiên cứu đã sử dụng mô hình để mô phỏng tính ổn định của các sườn dốc ở bề mặt khu vực này. Họ phát hiện ra rằng, có một số khu vực đặc biệt dễ bị sạt lở do động đất.
Ông Thomas R. Watters, nhà khoa học danh dự cấp cao tại Trung tâm Nghiên cứu Trái đất và Hành tinh (Center for Earth and Planetary Studies) thuộc Bảo tàng Hàng không và Vũ trụ Quốc gia Hoa Kỳ (National Air and Space Museum), đồng thời là tác giả chính của nghiên cứu này đã nói rõ hơn. Ông cho biết, các mô hình của họ phát hiện, sự sạt lở trên các vùng đứt gãy hiện có, hoặc sự hình thành các đứt gãy nghịch (thrust fault) mới có thể gây ra các trận động đất nông ở vùng cực nam, từ đó sinh ra chấn động mạnh ở mặt đất.
Các trận động đất nông xảy ra ở độ sâu khoảng 100 dặm Anh (khoảng 160 km) dưới bề mặt. Tương tự như động đất trên Trái Đất, các trận động đất nông ở Mặt Trăng là do các đứt gãy bên trong vệ tinh này gây ra. Nếu các trận động đất này đủ mạnh sẽ phá hủy các tòa nhà, thiết bị và các công trình nhân tạo khác. Nhưng không giống như các trận động đất trên Trái Đất chỉ kéo dài vài giây hoặc vài phút, các trận động đất nông ở Mặt Trăng có thể kéo dài hàng giờ, thậm chí cả một buổi chiều.
Một tác giả khác của báo cáo, ông Nicholas Schmerr, Phó giáo sư Địa chất tại Đại học Maryland, cho biết điều đó có nghĩa là các khu định cư của con người dự kiến xây dựng trên Mặt Trăng có thể bị hư hại do các trận động đất nông này.
Ông Schmerr giải thích rằng, trong hàng trăm triệu năm qua, bề mặt Mặt Trăng liên tục bị các tiểu hành tinh và sao chổi bắn phá, khiến vật chất bề mặt của nó biến thành sỏi hoặc đá rất nhỏ. Chúng liên kết lỏng lẻo với nhau, rất có khả năng phát sinh chấn động và sạt lở.
Ông Schmerr cho biết, khi sứ mệnh Artemis 3 đến gần, điều quan trọng là phải bảo đảm an toàn cho các phi hành gia, thiết bị và cơ sở vật chất trên Mặt Trăng.
Ông Watters nói: “Việc lập kế hoạch về vị trí và sự ổn định của các trạm vĩnh cửu trên Mặt Trăng nên cân nhắc đến sự phân bố vùng đứt gãy nghịch mới hình thành trên toàn bộ Mặt Trăng. Khả năng hoạt động của chúng cùng sự co lại liên tục của Mặt Trăng sẽ dẫn đến các đứt gãy nghịch mới.”
NASA cho biết, sự co lại của toàn bộ Mặt Trăng là do sự kết hợp giữa quá trình nguội đi của lõi bên trong Mặt trăng và lực thủy triều do Trái Đất tác động.
