Hội nghị thượng đỉnh G20 kết thúc, bộc lộ căng thẳng gia tăng giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc
Hôm 10/09, Tổng thống Joe (TT) Biden đã kết thúc các cuộc họp tại Hội nghị thượng đỉnh Nhóm 20 (G20), được tổ chức tại thủ đô New Delhi của Ấn Độ, sau khi cùng với các nhà lãnh đạo thế giới khác bày tỏ lòng kính trọng đối với quốc phụ Mahatma Gandhi.
Tổng thống rời Ấn Độ để tới Việt Nam, nơi ông tuyên bố tăng cường quan hệ đối tác với quốc gia này hôm 10/09.
Tổng thống đã tới Châu Á vào thời điểm cạnh tranh ngày càng gay gắt giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc. Hội nghị thượng đỉnh năm nay bộc lộ căng thẳng gia tăng giữa hai cường quốc này, thể hiện qua việc lãnh đạo Trung Quốc Tập Cận Bình vắng mặt tại hội nghị thượng đỉnh và việc Bắc Kinh phản đối Hoa Kỳ đăng cai tổ chức hội nghị thượng đỉnh G20 vào năm 2026.
Một số người cho rằng sự vắng mặt của ông Tập đồng nghĩa với việc chế độ này đang từ bỏ G20 và thiết lập một trật tự thế giới thay thế. Để chống lại quan điểm đó, Tổng thống Biden đã tìm cách lấp đầy khoảng trống mà ông Tập để lại tại hội nghị thượng đỉnh năm nay bằng cách thể hiện Hoa Kỳ là một đối tác đáng tin cậy hơn Trung Quốc và có khả năng gắn kết những quốc gia giàu nhất thế giới xung quanh các mục tiêu chung, bao gồm cả việc cung cấp các phương án tài trợ phát triển không mang tính cưỡng ép đối với các quốc gia đang phát triển.
“Hẳn là tốt nếu ông ấy có mặt ở đây,” Tổng thống Biden nói với các phóng viên ở Ấn Độ khi được hỏi liệu sự vắng mặt của ông Tập có ảnh hưởng đến hội nghị thượng đỉnh hay không.
“Nhưng lại không có. Hội nghị thượng đỉnh đang diễn ra tốt đẹp.”
Tại hội nghị thượng đỉnh New Delhi, các thành viên G20 bị chia rẽ về nhiều vấn đề, trong đó có cuộc chiến ở Ukraine; tuy nhiên, các nhà lãnh đạo đã đưa ra một vài quyết định quan trọng trong hội nghị thượng đỉnh kéo dài hai ngày ở thủ đô của Ấn Độ.
Những nội dung chính của hội nghị thượng đỉnh kéo dài hai ngày
Tuyên bố chung của nhóm bị chia rẽ
Vấn đề gây tranh cãi nhất tại hội nghị thượng đỉnh năm nay là cách diễn đạt về cuộc chiến Ukraine trong thông cáo chung. Sự chia rẽ lớn giữa các thành viên đã gây ra sự hoài nghi về một thông cáo chung sẽ được ban hành của hội nghị thượng đỉnh.
Trong khi một số quốc gia yêu cầu dùng ngôn từ mạnh mẽ đối với Nga, coi thành viên G20 này là một kẻ xâm lược, thì Ấn Độ, chủ tịch G20, lại cố gắng để đạt được sự cân bằng trong tuyên bố chung của hội nghị thượng đỉnh. Mối quan hệ gần gũi của Ấn Độ với Moscow và việc nước này không sẵn lòng đưa ra những tuyên bố đanh thép cũng làm phức tạp thêm nỗ lực này.
Cuối cùng, hôm 09/09, các thành viên G20 đã đồng ý thông qua một tuyên bố đồng thuận tránh lên án Nga về cuộc chiến ở Ukraine một cách cụ thể, thay vào đó kêu gọi rộng rãi tất cả các nước kiềm chế sử dụng vũ lực để sáp nhập lãnh thổ.
“Theo Hiến chương Liên Hiệp Quốc, tất cả các quốc gia phải kiềm chế việc đe dọa hoặc sử dụng vũ lực để giành lấy lãnh thổ vốn đi ngược lại sự toàn vẹn lãnh thổ và chủ quyền hoặc độc lập chính trị của bất kỳ quốc gia nào. Việc sử dụng hoặc đe dọa sử dụng vũ khí hạt nhân là không thể chấp nhận được,” tuyên bố viết.
Bất chấp sự phản đối của Nga và Trung Quốc, những nhà lãnh đạo này cũng đạt được một thỏa hiệp về ngôn từ ở một vài đoạn văn mô tả cuộc chiến ở Ukraine.
“Chúng tôi nhấn mạnh sự thống khổ của con người và những tác động tiêu cực chồng chất từ cuộc chiến ở Ukraine về mặt an ninh lương thực và năng lượng toàn cầu, các chuỗi cung ứng, ổn định tài chính vĩ mô, lạm phát, và tăng trưởng, vốn đã làm phức tạp môi trường chính sách của các quốc gia,” thông cáo viết. “Có nhiều quan điểm và đánh giá khác nhau về tình hình này.”
Tuyên bố từ hội nghị thượng đỉnh năm ngoái ở Bali nói rằng “hầu hết các thành viên lên án mạnh mẽ cuộc chiến ở Ukraine,” điều này không có trong tuyên bố năm nay. Tuyên bố ở Bali cũng trích dẫn một nghị quyết của Liên Hiệp Quốc lên án “bằng những ngôn từ mạnh mẽ nhất về cuộc xâm lược của Liên bang Nga đối với Ukraine và yêu cầu Nga rút quân hoàn toàn và vô điều kiện khỏi lãnh thổ Ukraine.”
Do đó, so với tuyên bố năm ngoái thì tuyên bố năm nay được coi là có lời lẽ nhẹ nhàng hơn về cuộc chiến Nga-Ukraine.
Bộ Ngoại giao Ukraine gọi tuyên bố chung này là “không có gì đáng tự hào,” vì tuyên bố không coi Nga là bên xâm lược trong cuộc chiến tranh này.
Tòa Bạch Ốc đã bảo vệ tuyên bố này, gọi tuyên bố này là “chưa từng có.”
Hôm 10/09, phó cố vấn an ninh quốc gia Jon Finer nói với các phóng viên: “Đại đa số các nước G20 đã ủng hộ nhiều nghị quyết của Liên Hiệp Quốc lên án cuộc xâm lược bất hợp pháp của Nga.”
“Tuyên bố chung đưa ra ngày hôm qua dựa trên cơ sở đó để gửi đi một tuyên bố hợp nhất, chưa từng có để yêu cầu Nga phải kiềm chế sử dụng vũ lực nhằm chiếm đoạt lãnh thổ.”
Dự án đường sắt nhằm chống lại Vành đai và Con đường
Tại hội nghị thượng đỉnh, Hoa Kỳ, Ấn Độ, Saudi Arabia, và Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất (UAE) đã công bố một biên bản ghi nhớ (MOU) (pdf) về một dự án cơ sở hạ tầng sẽ kết nối Ấn Độ, Trung Đông, và châu Âu thông qua vận tải đường biển và đường sắt.
Dự án sẽ tạo ra một hành lang kinh tế được kết nối bằng một tuyến đường sắt và các cảng hiện có xuyên qua UAE, Saudi Arabia, Jordan, và Israel. Tuy nhiên, đó không phải là một thỏa thuận đã hoàn thiện. Theo các quan chức Tòa Bạch Ốc, Hoa Kỳ sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc tạo thuận tiện cho các cuộc đàm phán về các điều khoản của thỏa thuận cho dự án cơ sở hạ tầng này.
“Đây là một thỏa thuận lớn. Đây thực sự là một thỏa thuận lớn,” Tổng thống Biden nói, chào mừng MOU trong bài diễn văn tại hội nghị thượng đỉnh.
Dự án này được coi là một trong những sáng kiến quan trọng của Tòa Bạch Ốc ở Trung Đông nhằm chống lại ảnh hưởng ngày càng tăng của Trung Quốc trong khu vực này thông qua chương trình cơ sở hạ tầng gây tranh cãi của họ, Sáng kiến Vành đai và Con đường (BRI).
Kể từ khi ra mắt hồi năm 2013, BRI của Trung Quốc đã rót hàng tỷ dollar vào các dự án cơ sở hạ tầng trên khắp châu Phi, châu Mỹ Latinh, Đông Âu, và châu Á. Tuy nhiên, trong những năm gần đây, Bắc Kinh đã bị Hoa Kỳ cáo buộc sử dụng “ngoại giao bẫy nợ” để lôi kéo nhiều quốc gia vào quỹ đạo của mình.
Biên bản ghi nhớ này là một phần của sáng kiến Đối tác Cơ sở hạ tầng và Đầu tư Toàn cầu (PGII) do Nhóm bảy Quốc gia (G7) dẫn đầu nhằm tài trợ cho các dự án cơ sở hạ tầng ở các nước đang phát triển.
Theo Tòa Bạch Ốc, các dự án PGII tập trung cho “đầu tư chất lượng cao vào việc xây dựng cơ sở hạ tầng bền vững trên khắp thế giới.”
Ông Finer nói với các phóng viên trong một cuộc họp báo hôm 09/09 rằng do quy mô và những tham vọng của dự án, nên dự án đường sắt này là “bước đột phá.”
Ông nói: “Chúng tôi thấy dự án này có sức hấp dẫn lớn đối với các quốc gia liên quan và cả trên toàn cầu vì đây là dự án minh bạch, vì đây là dự án có tiêu chuẩn cao, và vì đây là dự án không mang tính cưỡng ép.”
Tuy nhiên, để tránh chọc giận chính quyền ở Bắc Kinh, ông Finer cho biết sáng kiến này không nhằm chống lại ảnh hưởng ngày càng tăng của Trung Quốc ở Trung Đông.
“Chúng tôi không coi đó là [phương án có] tổng bằng 0 so với các cách tiếp cận cơ sở hạ tầng khác,” ông nói. “Chúng tôi sẽ không yêu cầu các quốc gia đưa ra lựa chọn có tổng bằng 0 này, nhưng chúng tôi nghĩ rằng giá trị của lời đề nghị mà chúng tôi phải đưa ra là cao.”
Hoa Kỳ sẽ đăng cai hội nghị G20 bất kể sự phản đối của Bắc Kinh
Theo một số hãng truyền thông đưa tin, Trung Quốc phản đối Hoa Kỳ đăng cai tổ chức G20 vào năm 2026 như chính phủ TT Biden đã tuyên bố.
Theo các tin tức đã đưa, trích dẫn những nguồn thông thạo về những cuộc đàm phán này, thì sự phản đối của Trung Quốc, được Nga ủng hộ, phần lớn mang tính biểu tượng và phản ánh tranh chấp của Bắc Kinh với Hoa Kỳ.
Trong khi nói chuyện với các phóng viên ở New Delhi hôm 09/09, cố vấn an ninh quốc gia Jake Sullivan đã không phủ nhận các tin tức đó, nhưng lưu ý rằng thông cáo chung đã thông qua quyết định này.
“Tất cả những gì tôi có thể nói là bản thông cáo đã được hoàn tất,” ông nói. “Việc đề cập đến Hoa Kỳ với tư cách là chủ nhà vào năm 2026 là một phần trong đó. Trung Quốc đã đồng ý với điều đó; tất cả các thành viên G20 đều đồng ý với điều đó; và chúng tôi hài lòng vì điều đó.”
Thủ tướng Lý Cường đại diện cho Trung Quốc thay cho ông Tập tại hội nghị thượng đỉnh năm nay.
Tổng thống Nga Vladimir Putin cũng bỏ qua hội nghị thượng đỉnh năm nay. Sự vắng mặt của ông Putin đã được đoán trước do ông không tham dự hội nghị thượng đỉnh năm ngoái. Đại diện cho Nga là Ngoại trưởng Nga Sergey Lavrov.
Cẩm An biên dịch
Quý vị tham khảo bản gốc từ The Epoch Times
