Bản tin đặc biệt

Hoa Kỳ: Các tòa án đang định hình lại các cuộc bầu cử vào Quốc hội năm 2024 như thế nào

Kể từ năm 2022, các phán quyết của tòa án ở ít nhất tám tiểu bang đã sửa đổi các địa hạt bầu cử Quốc hội hoặc cho phép các địa hạt có tranh chấp vẫn được giữ nguyên cho cuộc bầu cử năm 2024

Bắt đầu từ năm 2025, đảng nào đang kiểm soát Hạ viện có thể đóng vai trò vừa là trọng tài đưa ra phán quyết cũng như vừa là cử tri đưa ra lựa chọn giữa các ứng cử viên cạnh tranh.

Kể từ cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ năm 2022, các phán quyết của tòa án ở Louisiana, Alabama, New York, và có thể là Wisconsin, đã hoặc sẽ vẽ lại các bản đồ bầu cử Quốc hội có thể ảnh hưởng đến tỷ lệ tái tranh cử của tối đa 9 thành viên Đảng Cộng Hòa đương nhiệm trong chu kỳ bầu cử sắp tới.

Những sự sửa đổi do tòa án áp đặt đó đã gặp phải sự phản đối từ một phán quyết của North Carolina ra lệnh giữ nguyên các bản đồ có lợi cho Đảng Cộng Hòa ở tối đa 4 trong số 14 địa hạt bầu cử Quốc hội của tiểu bang. Các tòa án cũng ra phán quyết rằng các bản đồ do Đảng Cộng Hòa vẽ ở Georgia, Florida, và Texas sẽ được áp dụng trong cuộc bầu cử năm 2024.

Các phán quyết của tòa án liên bang trong các vụ kiện ở Louisiana và Alabama xác định rằng các nhà lập pháp của tiểu bang đã vi phạm Mục 2 của Đạo luật Quyền Cử tri khi không thành lập một địa hạt bầu cử Quốc hội thứ 2 có đa số người Mỹ gốc Phi Châu ở tiểu bang của họ. Mục 2 nêu rõ “cấm các hoạt động hoặc thủ tục bỏ phiếu mang tính phân biệt đối xử dựa trên chủng tộc, màu da, hoặc tư cách thành viên của một trong các nhóm ngôn ngữ thiểu số được xác định trong Mục 4(f)(2) của Đạo luật.”

Trong phiên họp đặc biệt hôm 15/01, Cơ quan Lập pháp Louisiana đã điều chỉnh địa hạt bầu cử Quốc hội (CD) số 6 trải dài theo đường chéo về phía đông nam từ Shreveport ở phía tây bắc đến Baton Rouge ở trung tâm nam Louisiana.

Hôm 22/01, Thống đốc Đảng Cộng Hòa mới nhậm chức Jeff Landry đã ký quyết định này thành luật.

Do đó, đại biểu đoàn Hạ viện Hoa Kỳ gồm sáu thành viên của tiểu bang này có thể sẽ chuyển từ Đảng Cộng Hòa với tỷ lệ 5-1 sang Đảng Cộng Hòa với tỷ lệ 4-2 sau cuộc bầu cử năm 2024. CD 6 nhập cùng với CD 2 của New Orleans trở thành hai địa hạt có đa số người Mỹ gốc Phi Châu ở Louisiana nghiêng về Đảng Dân Chủ: chắc hẳn Tổng thống Joe Biden đã giành được CD 6 mới này với 20 điểm phần trăm vào năm 2020; CD 2 đã thuộc về ông Biden với tỷ lệ 36%.

Hiện tại CD 6 do Dân biểu Garret Graves (Cộng Hòa-Louisiana) nắm giữ, người đã ủng hộ một trong những đối thủ Đảng Cộng Hòa của ông Landry trong cuộc bầu cử thống đốc tiểu bang Louisiana và không công khai ủng hộ việc tranh cử chủ tịch Hạ viện của Lãnh đạo Đa số Hạ viện Steve Scalise (Cộng Hòa-Louisiana), duy trì một liên minh mạnh mẽ với chủ tịch Hạ viện bị truất phế, Dân biểu Kevin McCarthy (Cộng Hòa-California).

Dân biểu Garret Graves (Cộng Hòa-Louisiana) tham dự một sự kiện ở Phòng phía Đông của Tòa Bạch Ốc ở Hoa Thịnh Đốn vào ngày 26/05/2023. (Ảnh: Chip Somodevilla/Getty Images)
Dân biểu Garret Graves (Cộng Hòa-Louisiana) tham dự một sự kiện ở Phòng phía Đông của Tòa Bạch Ốc ở Hoa Thịnh Đốn vào ngày 26/05/2023. (Ảnh: Chip Somodevilla/Getty Images)

Vì vậy, không có gì ngạc nhiên về việc ông là thành viên đương nhiệm của Hạ viện khi Đảng Cộng Hòa Louisiana về cơ bản bỏ phiếu để bãi nhiệm ông. Nhưng ông Graves, người đương nhiệm qua 5 nhiệm kỳ, dự định tái tranh cử và sẽ giành chiến thắng trong CD 6 được vẽ lại này vào năm 2024.

Bản đồ tái phân chia địa hạt mới được các nhà lập pháp thông qua hồi tháng Một có thể sẽ bị kháng cáo, mặc dù gần như chắc chắn đó sẽ là những gì cử tri Louisiana nhìn thấy trong lá phiếu tháng Mười Một.

Những thay đổi của Alabama

Hồi tháng 10/2023, tại Alabama, một tòa án liên bang cấp dưới đã chọn một bản đồ Quốc hội “sửa đổi” mà tiểu bang sẽ sử dụng cho cuộc bầu cử năm 2024, qua đó tạo ra địa hạt thứ hai có đa số là người Mỹ gốc Phi Châu mà Tổng thống Biden đã giành được 12 điểm phần trăm vào năm 2020.

Do đó, bản đồ mới này có thể đưa vào cuộc bầu cử của một địa hạt bầu cử thứ hai của Đảng Dân Chủ từ Alabama. Đảng Cộng Hòa đang kiểm soát Hạ viện nhiệm kỳ hiện tại của tiểu bang này, với tỷ lệ 6 trên 1.

Tòa án đã bác bỏ các bản đồ Quốc hội mà Alabama sử dụng vào năm 2022 theo Mục 2 của Đạo luật Quyền bầu cử, trong đó có một ghế thiên đậm về Đảng Dân Chủ với đa số là người Mỹ gốc Phi Châu và sáu ghế chắc chắn thuộc về Đảng Cộng Hòa với đa số là người da trắng.

Alabama đã kháng cáo lên Tối cao Pháp viện Hoa Kỳ, và hồi tháng 06/2023, Pháp viện đã ra phán quyết bất lợi cho tiểu bang này. Một tòa án cấp dưới đã hủy bỏ những đường vẽ lại đầu tiên do Cơ quan Lập pháp tiểu bang đưa ra và ra lệnh cho một biện lý đặc biệt vẽ ra các lựa chọn sửa đổi trên bản đồ.

Các bản đồ được vẽ lại này có thể tạo thuận tiện cho các cuộc bầu cử sơ bộ của các thành viên đương nhiệm của Đảng Cộng Hòa giữa Dân biểu Jerry Carl (thuộc CD 1 hiện tại) và Dân biểu Barry Moore (CD 2 hiện tại) trong CD 1.

(Trái) Dân biểu Barry Moore (Cộng Hòa-Alabama) tại Hoa Thịnh Đốn vào ngày 21/06/2022. (Phải) Dân biểu Jerry Carl (Cộng Hòa-Alabama) trong phiên điều trần ở Hoa Thịnh Đốn vào ngày 29/03/2023. (Ảnh: Alex Wong/Getty Images, Nathan Howard/Getty Images)
(Trái) Dân biểu Barry Moore (Cộng Hòa-Alabama) tại Hoa Thịnh Đốn vào ngày 21/06/2022. (Phải) Dân biểu Jerry Carl (Cộng Hòa-Alabama) trong phiên điều trần ở Hoa Thịnh Đốn vào ngày 29/03/2023. (Ảnh: Alex Wong/Getty Images, Nathan Howard/Getty Images)

Một New York xanh hơn

Hôm 12/12/2023, Tòa Phúc thẩm New York trong phán quyết với tỷ lệ 4 phiếu thuận – 3 phiếu chống đã lật ngược bản đồ Quốc hội năm 2022 cho thấy Đảng Cộng Hòa thu hẹp lợi thế 19–8 của Đảng Dân Chủ ở Hạ viện xuống 15–11.

Tòa án đã ra lệnh cho Ủy ban Tái phân chia Địa hạt Độc lập vẽ lại bản đồ Quốc hội địa hạt số 26 của New York và trình lên cho các nhà lập pháp tiểu bang chậm nhất là ngày 28/02.

Bản đồ tái phân chia này có thể thay đổi động lực mang lại lợi ích cho những người thách thức Đảng Dân Chủ ở một hoặc nhiều ghế Quốc hội New York do 5 thành viên nhiệm kỳ đầu tiên của Đảng Cộng Hòa giành được vào năm 2022 ở các địa hạt bầu cử “chéo” mà Tổng thống Biden đã giành được vào năm 2020.

Năm ghế Hạ viện đó không bao gồm địa hạt Long Island trước đây do Dân biểu George Santos (Cộng Hòa-New York) đã từ chức nắm giữ. Chiếc ghế cho CD 6 hiện đang bỏ trống của ông sẽ có mặt trong cuộc bầu cử đặc biệt vào ngày 13/02 mà Đảng Dân Chủ tin rằng họ có thể giành chiến thắng.

Bản đồ tái phân chia này có thể thay đổi ba địa hạt bầu cử Quốc hội quan trọng ở Thung lũng Hudson vốn đã được đánh giá là “địa hạt chiến địa” vào năm 2024: CD 18, do Dân biểu Pat Ryan (Dân Chủ-New York) nắm giữ; CD 19 do Dân biểu Marc Molinaro (Cộng Hòa-New York) đại diện, người đã lật ghế xanh thành đỏ với chênh lệch 1.5% hồi năm 2022; và CD 17, do Dân biểu Mike Lawler (Cộng Hòa-New York) giành chiến thắng, người đã đánh bại chủ tịch ủy ban chiến dịch tranh cử của Đảng Dân Chủ vào Hạ viện, Dân biểu Sean Patrick Maloney (Dân Chủ-New York), vào năm 2022 với 1,820 phiếu bầu, chưa đến 1%.

(Trái) Dân biểu đắc cử Mike Lawler (Cộng Hòa-New York) tại Hoa Thịnh Đốn, vào ngày 14/11/2022. (Giữa) Dân biểu Pat Ryan (Dân Chủ-New York) tại New Windsor, New York, vào ngày 02/11/2022. (Phải) Dân biểu Marc Molinaro (Cộng Hòa-New York) tại Hoa Thịnh Đốn vào ngày 23/10/2023. (Ảnh: Anna Moneymaker/Getty Images, Stephanie Keith/Getty Images)
(Trái) Dân biểu đắc cử Mike Lawler (Cộng Hòa-New York) tại Hoa Thịnh Đốn, vào ngày 14/11/2022. (Giữa) Dân biểu Pat Ryan (Dân Chủ-New York) tại New Windsor, New York, vào ngày 02/11/2022. (Phải) Dân biểu Marc Molinaro (Cộng Hòa-New York) tại Hoa Thịnh Đốn vào ngày 23/10/2023. (Ảnh: Anna Moneymaker/Getty Images, Stephanie Keith/Getty Images)

Đảng Dân Chủ muốn lấy lại CD 17. Trong khi ông Lawler không phải đối mặt với một đối thủ chính nào, cựu Dân biểu Mondaire Jones (Dân Chủ-New York) và thành viên Hội đồng Trường Katonah-Lewisboro Liz Gereghty, em gái của Thống đốc Michigan Gretchen Whitmer, nằm trong số các thành viên Đảng Dân Chủ đang tìm cách tiếp nhận ông vào tháng Mười Một.

Đảng Dân Chủ cũng được cho là sẽ dốc toàn lực cho CD 11 — nơi một thành viên Đảng Cộng Hòa duy nhất đại diện cho Thành phố New York tại Quốc hội, Dân biểu Nicole Malliotakis (Cộng Hòa-New York), phải đối mặt với một thách thức tái tranh cử gay gắt, đặc biệt nếu địa hạt này được mở rộng sang Brooklyn có khuynh hướng thiên tả hơn.

Một North Carolina đỏ hơn

Hồi tháng 11/2023, các nhà lập pháp North Carolina đã thông qua một bản đồ Quốc hội được vẽ lại nhằm tạo ra 10 ghế chắc chắn của Đảng Cộng Hòa, ba ghế chắc chắn của Đảng Dân Chủ, và một ghế cạnh tranh. Hiện tại, đại biểu đoàn Hạ viện Hoa Kỳ của tiểu bang gồm bảy thành viên Đảng Cộng Hòa và bảy thành viên Đảng Dân Chủ.

Các Dân biểu Đảng Dân Chủ Kathy Manning, Wiley Nickel, và Jeff Jackson hiện giữ ghế tại các địa hạt hiện chủ yếu là nghiêng về Đảng Cộng Hòa. Bà Manning và ông Niken sẽ về hưu chứ không tái tranh cử.

(Trái) Dân biểu Kathy Manning (Dân Chủ-North Carolina) tại Hoa Thịnh Đốn vào ngày 27/01/2023. (Giữa) Dân biểu Wiley Nickel (Dân Chủ-North Carolina) tại Hoa Thịnh Đốn vào ngày 08/03/2023. (Phải) Dân biểu Jeff Jackson (Dân Chủ-North Carolina) trong bức ảnh chính thức của ông. (Ảnh: Anna Moneymaker/Getty Images, Drew Angerer/Getty Images, Ike Hayman, Tài sản công)
(Trái) Dân biểu Kathy Manning (Dân Chủ-North Carolina) tại Hoa Thịnh Đốn vào ngày 27/01/2023. (Giữa) Dân biểu Wiley Nickel (Dân Chủ-North Carolina) tại Hoa Thịnh Đốn vào ngày 08/03/2023. (Phải) Dân biểu Jeff Jackson (Dân Chủ-North Carolina) trong bức ảnh chính thức của ông. (Ảnh: Anna Moneymaker/Getty Images, Drew Angerer/Getty Images, Ike Hayman, Tài sản công)

Dân biểu Don Davis (Dân Chủ-North Carolina) cũng phải đối mặt với thách thức cạnh tranh ở CD 1.

Bản đồ này gần như chắc chắn sẽ phải đối mặt với các vụ kiện tụng tiếp theo nhưng như Tối cao Pháp viện và Tòa án Tối cao North Carolina đã ra phán quyết, cơ quan này sẽ chỉ xem xét các khiếu nại về gian lận “chủng tộc,” chứ không phải các khiếu nại về gian lận “đảng phái.”

Wisconsin đã sẵn sàng

Vụ kiện tụng đang chờ giải quyết có thể dẫn đến các phán quyết có lợi cho Đảng Dân Chủ ở Wisconsin trước cuộc bầu cử tháng 11/2024.

Hồi tháng 12/2023, Tòa án Tối cao Wisconsin đã ra phán quyết về các bản đồ lập pháp của tiểu bang, mang lại cho Đảng Cộng Hòa lợi thế 6–2 ghế trong Quốc hội mặc dù tiểu bang này có nhiều cử tri Đảng Dân Chủ ghi danh hơn, là vi hiến và ra lệnh vẽ lại các sơ đồ này.

Hôm 16/01, một công ty luật liên kết với Đảng Dân Chủ đã đệ đơn kiện bản đồ Quốc hội này, cho rằng bản đồ được vẽ theo mệnh lệnh “ít thay đổi nhất” do tòa án áp đặt vào năm 2021 và không còn ràng buộc nữa. Vụ kiện nhằm tìm cách thiết lập các địa hạt mới cho cuộc bầu cử năm 2024.

Đảng Dân Chủ nói rằng một “bản đồ cân xứng hơn” có thể cho phép họ tăng thêm hai ghế ở Wisconsin.

Tòa án Tối cao Wisconsin lắng nghe các tranh luận trong phiên điều trần tái phân chia địa hạt tại Tòa nhà Quốc hội tiểu bang ở Madison, Wisconsin, vào ngày 21/11/2023. (Ảnh: Ruthie Hauge/The Capital Times qua AP, Pool, File)
Tòa án Tối cao Wisconsin lắng nghe các tranh luận trong phiên điều trần tái phân chia địa hạt tại Tòa nhà Quốc hội tiểu bang ở Madison, Wisconsin, vào ngày 21/11/2023. (Ảnh: Ruthie Hauge/The Capital Times qua AP, Pool, File)

Georgia có thể

Hồi cuối tháng 12/2023, một thẩm phán đã thông qua một bản đồ Quốc hội mới được các nhà lập pháp Georgia thông qua sẽ có hiệu lực cho cuộc bầu cử năm 2024, mặc dù các thành viên Đảng Dân Chủ vẫn có thể phản đối bản đồ này trước tòa.

Bản đồ mới này tạo ra một địa hạt mới với đa số là người Mỹ gốc Phi Châu, địa hạt số 6, ở ngoại ô phía tây Atlanta nhưng “chia nhỏ” một địa hạt với đa số thuộc nhóm thiểu số, địa hạt số 7, phía đông thành phố, về cơ bản vẫn giữ lại 9 ghế nghiêng về Đảng Cộng Hòa và 5 ghế nghiêng về Đảng Dân Chủ.

Đảng Dân Chủ khẳng định địa hạt số 7 cũ, nơi mà nhóm dân số trong độ tuổi bầu cử là 33% người da trắng, 30% người Mỹ gốc Phi Châu, và 21% gốc Tây Ban Nha, được bảo vệ theo Đạo luật Quyền Bầu cử.

Địa hạt này hiện do Dân biểu Lucy McBath (Dân Chủ-Georgia) nắm giữ, người mà Đảng Dân Chủ cho rằng gần như chắc chắn sẽ thua trong cuộc tái tranh cử trong CD 7 mới được vẽ.

Florida được ủng hộ

Hồi đầu tháng 12/2023, một tòa phúc thẩm ở Florida đã đảo ngược phán quyết của tòa án cấp dưới rằng các đường ranh giới của Quốc hội của tiểu bang là vi hiến, khôi phục các đường ranh giới được tái phân chia do Thống đốc Ron DeSantis thông qua vào năm 2022.

Thống đốc Florida Ron DeSantis có bài diễn văn tranh cử ở Orlando, Florida, vào ngày 07/11/2022. (Ảnh: Octavio Jones/Getty Images)
Thống đốc Florida Ron DeSantis có bài diễn văn tranh cử ở Orlando, Florida, vào ngày 07/11/2022. (Ảnh: Octavio Jones/Getty Images)

Bản đồ đó đã loại bỏ một địa hạt chủ yếu là người Mỹ gốc Phi Châu ở phía bắc Florida mặc dù Hiến pháp Florida cấm việc giảm khả năng để cử tri người Mỹ gốc Phi Châu bầu ra ứng cử viên mà họ lựa chọn.

Dự kiến rằng đơn kháng cáo sẽ được xét xử trước Tòa án Tối cao Florida vào năm 2024.

Texas nắm giữ

Trong số 87 vụ kiện được đệ trình trên toàn quốc về các kế hoạch tái phân chia địa hạt lập pháp và Quốc hội sau cuộc thống kê dân số sau năm 2020, vụ kiện này ở Texas đã kéo dài lâu nhất và vẫn còn trong tình trạng lấp lửng chờ “trao đổi chứng cứ” mà không ấn định ngày xét xử.

Bản đồ Quốc hội gồm 38 địa hạt của Texas, mà Đảng Cộng Hòa chiếm ưu thế với tỷ lệ 25–13, phải đối mặt với những thách thức pháp lý tại các tòa án tiểu bang và liên bang.

Các vụ kiện liên bang đã được hợp nhất thành một hành vi vi phạm Mục 2 của Đạo luật Quyền Bầu cử khi cho rằng Cơ quan Lập pháp Texas do Đảng Cộng Hòa kiểm soát đã làm suy yếu quyền hạn cử tri gốc Latinh trên toàn tiểu bang và lẽ ra phải có nhiều ghế hơn ở các địa hạt với đa số là công dân gốc Latinh trong độ tuổi bầu cử.

Một vụ kiện khác cáo buộc các nhà lập pháp Đảng Cộng Hòa cố tình làm suy yếu quyền hạn bỏ phiếu của người Mỹ gốc Latinh ở CD 15 của Texas, mà Đảng Cộng Hòa đã lật đổ trong cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ năm 2022.

Ngay cả khi các vụ kiện có tiến triển, thì khó có thể dẫn đến bất kỳ thay đổi lớn nào trước cuộc bầu cử năm 2024.

Hạn chót nộp đơn cho các cuộc bầu cử sơ bộ Quốc hội ở Texas là ngày 11/12/2023.

Nguyễn Lê và Doanh Doan biên dịch

Quý vị tham khảo bản gốc từ The Epoch Times