Điều gì đã xảy ra với những trái cà chua trên Trạm Vũ trụ sau khi chúng biến mất gần một năm?
Có lẽ không nơi nào trong vũ trụ mà những trái cà chua chín tươi có giá trị hơn so với Trạm Vũ trụ Quốc tế (ISS). Phi hành gia người Mỹ Frank Rubio đã vô tình làm mất hai trái cà chua trồng thí nghiệm trên Trạm Vũ trụ, và bị cho là “ăn vụng” khiến ông dở khóc dở cười. Gần một năm sau, hai trái cà chua bị thất lạc đã xuất hiện trở lại. Cơ quan Hàng không và Vũ trụ Hoa Kỳ (NASA) đã công bố những bức ảnh và video liên quan.
Các phi hành gia trên Trạm Vũ trụ Quốc tế sống sót chủ yếu nhờ thực phẩm đóng gói sẵn có thời hạn sử dụng lâu dài. Trồng rau tươi trên Trạm Vũ trụ là một trong nhiều cuộc điều tra nghiên cứu nhằm chuẩn bị cho các sứ mệnh du hành vũ trụ thời gian dài tới Mặt trăng và Hỏa tinh.
Phi hành gia Rubio của NASA đã khai triển thí nghiệm “Hệ thống kiểm tra rễ cây trên quỹ đạo” (XROOTS) trên Trạm Vũ trụ vào năm 2022. Thí nghiệm sử dụng kỹ thuật thủy canh và khí canh để trồng cây mà không cần đất hoặc các chất môi giới khác. Thí nghiệm nhằm mục đích cung cấp các giải pháp phù hợp cho hệ thống thực vật cần thiết cho các sứ mệnh khám phá không gian trong tương lai.
Ông Rubio đã thu hoạch hai trái cà chua vào đầu năm nay và cho vào túi nhựa, nhưng đã vô tình làm thất lạc chúng. Đây là những trái cà chua đầu tiên được trồng trên Trạm Vũ trụ.
“Rất nhiều người nói: ‘Chà, có lẽ anh đã ăn chúng.’ Tôi muốn tìm chúng để chứng minh rằng tôi không ăn chúng. Nhưng tôi chưa bao giờ tìm thấy chúng. Hy vọng một ngày nào đó sẽ có người tìm thấy chúng,” ông Rubio nói.
NASA đã công bố một video cho thấy cảnh ông Rubio trồng cà chua trên Trạm Vũ trụ, đồng thời còn có cảnh ông mô tả sự cố mất cà chua (Ấn vào đây để xem video này).
“Tôi đặt nó vào một chiếc túi nhỏ. Một đồng nghiệp của tôi đang tổ chức một sự kiện (công khai) với một số học sinh tiểu học. Tôi muốn cho bọn trẻ xem, ‘Này các cháu, đây là những trái cà chua được thu hoạch đầu tiên trong không gian vũ trụ.’ Điều đó nhất định là rất tuyệt.” Ông Rubio nói tại một sự kiện truyền thông hồi tháng 10/2023. “Tôi chắc chắn mình đã dán nó (chiếc túi nhỏ) vào nơi mà tôi nên dán … Sau khi tôi quay lại thì nó đã biến mất.”
Trong môi trường vi trọng lực của không gian, bất cứ thứ gì không được gắn chặt vào tường đều có nguy cơ bị trôi đi.
Mới đây, nhân dịp kỷ niệm 25 năm hoạt động của Trạm Vũ trụ, đội “Expedition 70” của Trạm Vũ trụ thông báo rằng đã tìm thấy hai trái cà chua bị mất tích gần một năm trước, đồng thời nói đùa rằng Rubio không ăn vụng cà chua như họ đã nghi ngờ.
Theo hình ảnh do NASA công bố, hai trái cà chua này được đựng trong túi nhựa nhưng đã bị mất nước và ép dẹp. Ngoài một số vết đổi màu thì không có sự phát triển rõ ràng của vi khuẩn hoặc nấm trên cà chua.
Khi ở trên Trạm Vũ trụ, ông Rubio cũng thực hiện một thí nghiệm khác cho nghiên cứu VEG-05. Nghiên cứu này giúp giải quyết nhu cầu về “hệ thống sản xuất thực phẩm tươi sống liên tục” trong không gian. Thí nghiệm sử dụng cơ sở trồng rau của Trạm Vũ trụ để trồng cà chua lùn, tập trung nghiên cứu ảnh hưởng của chất lượng ánh sáng và phân bón đến sản lượng trái cây, an toàn vi sinh thực phẩm, giá trị dinh dưỡng và mức độ chấp nhận hương vị của phi hành đoàn.
Các nghiên cứu trên Trạm Vũ trụ đang nâng cao kiến thức khoa học và kỹ thuật cần thiết để trồng cây thành công trong không gian, giúp con người đột phá giới hạn của du hành vũ trụ.
