Cựu Đại sứ: TT Biden đã phớt lờ lời khuyên và thúc đẩy việc ‘rút quân vô điều kiện’ khỏi Afghanistan
Nhà ngoại giao kỳ cựu từng tham gia đàm phán Thỏa thuận Doha nói với ủy ban Hạ viện rằng Tổng thống vẫn kiên quyết làm theo một một kế hoạch tan vỡ.
Hôm 15/02, ông Zalmay Khalidzad, cựu Đại sứ Hoa Kỳ tại Afghanistan, nói trước một ủy ban Hạ viện rằng Tổng thống Joe Biden đã bác bỏ lời khuyên của ông trong việc duy trì sự hiện diện quân sự ở Afghanistan nếu Taliban không tuân thủ Thỏa thuận Doha.
“Ông ấy quyết định không rút 2,500 [binh sĩ chiến đấu] còn lại trừ phi có một thỏa thuận về chính trị hoặc để lại lực lượng chống khủng bố,” ông Khalilzad, một trong những nhà đàm phán chính của hiệp ước tháng 02/2020, đã làm chứng trước Ủy ban Đối ngoại Hạ viện.
“Ông ấy nghĩ nếu ông ấy để binh sĩ ở lại đó thì ông ấy có thể phải quay trở lại, hoặc có thể quay trở lại, để gây chiến với Taliban,” ông nói, đồng thời nhớ lại việc Tổng thống Biden từ chối đề nghị của ông và Ngoại trưởng Anthony Blinken về việc rút quân với điều kiện Taliban phải tuân thủ Hiệp ước Doha.
Ông Khalilzad là nhân chứng duy nhất trong phiên điều trần kéo dài bốn giờ của ủy ban này, [có chủ đề] ‘Hậu trường: Chính phủ ông Biden đã không thực thi Thỏa thuận Doha như thế nào.’
Phiên điều trần này là phiên mới nhất — cũng là phiên đầu tiên tiên trong năm bầu cử 2024 — trong cuộc kiểm tra của Hạ viện do Đảng Cộng Hòa lãnh đạo về 8 tháng trước ngày 26/08/2021, ngày diễn ra cuộc sơ tán [của quân đội Hoa Kỳ] khỏi Phi trường Quốc tế Hamid Karzai gần Kabul do ảnh hưởng bởi các vụ đánh bom tự sát khiến hơn 180 người thiệt mạng, trong đó có 13 binh sĩ Mỹ.
Trong hai năm qua, Đảng Cộng Hòa đã kêu gọi phân tích về việc rút quân sai lầm này, đổ trách nhiệm duy nhất về tai họa này cho chính phủ ông Biden qua một loạt các phiên điều trần của ủy ban trong năm 2023 và về gốc rễ của chiến dịch năm 2024.
Đảng Dân Chủ và các quan chức của chính phủ ông Biden cho rằng nguồn gốc của thảm họa này là do cựu Tổng thống Donald Trump đã ký Thỏa thuận Doha.
Trong thỏa thuận này, Hoa Kỳ đồng ý sẽ giảm số lượng và sau đó rút hoàn toàn lực lượng của Hoa Kỳ trước tháng 05/2021, một cuộc rút quân mà họ cho rằng đã thúc đẩy sự suy thoái nhanh chóng của chính phủ Afghanistan và biến việc rút quân được tổ chức một cách tốt đẹp này trở thành một thất bại.
Ông Khalilzad, người bắt đầu sự nghiệp cố vấn cho cựu Tổng thống Ronald Reagan về cuộc chiến tranh Liên Xô-Afghanistan, từng phục vụ trong chính phủ của cựu Tổng thống George W. Bush với tư cách là đại sứ Hoa Kỳ tại Afghanistan nhiệm kỳ 2004-2005, tại Iran nhiệm kỳ 2005-2007, và tại Liên Hiệp Quốc nhiệm kỳ 2007-2009.
Tháng 09/2019, cựu Tổng thống Donald Trump đã bổ nhiệm ông làm Đại diện Đặc biệt của Hoa Kỳ về Hòa giải Afghanistan.
Từng là nhà ngoại giao, ông thừa nhận chính sách trong dài hạn cũng như các quyết định được đưa ra trong tám tháng trước khi cuộc rút quân diễn ra đã góp phần gây ra sự hỗn loạn này, trong đó có cả những giả định sai lầm xuyên suốt các chính phủ.
Trong số những giả định đó, có giả định là chính phủ và quân đội Afghanistan sẽ kháng cự Taliban trong ít nhất một năm.
“Yếu tố lớn hơn định hình kết quả là hoạt động kém hiệu quả của chính phủ Afghanistan, chính là sự tan rã của các lực lượng vũ trang,” ông Khalilzad nói. “Theo đánh giá của tôi, đó là những yếu tố lớn hơn về những gì rốt cuộc đã xảy ra.”
Ông Biden: Hãy rời đi vào bất cứ ngày nào mà ông muốn
Sau cuộc bầu cử tháng 11/2020, ông được chính phủ ông Biden yêu cầu ở lại. Ông Khalilzad cho biết Tổng thống Biden có ba lựa chọn.
Ông cho biết rằng, một là Hoa Kỳ có thể rút khỏi Thỏa thuận Doha, hai là Hoa Kỳ thực hiện thỏa thuận này “nhưng với những thay đổi như là gia hạn thời gian đã thỏa thuận,” ba là rút quân theo như trong thỏa thuận.
Chủ tịch Ủy ban Michael McCaul (Cộng Hòa-Texas) cho rằng ba lựa chọn này chung quy là rút quân có điều kiện, phá bỏ thỏa thuận, hoặc thực thi thỏa thuận.
“Ông và Bộ trưởng Blinken đều đề nghị với Tổng thống Biden rằng ông ấy nên thực thi Thỏa thuận Doha,” ông McCaul nói. “Nhưng thay vào đó, Tổng thống đã phớt lờ lời khuyên của ông và chọn cách phớt lờ các điều kiện của Thỏa thuận Doha và rút quân một cách vô điều kiện, đúng không?”
“Đúng vậy,” ông Khalilzad nói.
Cựu đại sứ được hỏi nhiều lần về những lời đề nghị của ông vốn đã bị bác bỏ nhưng sẽ không xác nhận hay phủ nhận việc Tổng thống Biden có hay không từ chối đề nghị tìm cách gia hạn thêm thời hạn rút quân.
Ông Khalilzad nói: “Tránh việc tái khởi động chiến tranh là yếu tố quan trọng nhất để đưa ra các quyết định.”
“Có phải chính phủ ông Biden đã thực hiện hoặc điều hành một kế hoạch không có điều kiện, không có ranh giới, không ngưỡng, không có giới hạn, hay không có bất cứ điều gì mà có thể ngăn cản họ rời khỏi Afghanistan vào ngày họ muốn?” Dân biểu John C. Brian Mast (Cộng Hòa-Florida) hỏi.
Ông Khalilzad nhớ lại, việc rời khỏi Afghanistan vào ngày ông Khalilzad muốn chính là lời khuyên của ông dành cho Tổng thống Biden.
Khi Tổng thống Biden nói rõ rằng ông sẽ rút quân bất chấp việc Taliban có tuân thủ thỏa thuận Doha hay không, câu hỏi duy nhất là, “‘Ông sẽ rời đi khi ông muốn rời đi, phải không?’ Ông ấy đã chọn ngó lơ các điều kiện của thỏa thuận. ‘Chúng ta rời đi khi chúng ta muốn rời đi. Chúng ta sẽ rời đi vào ngày mà chúng ta cần rời đi.’”
Ông Khalilzad cho biết, việc rút quân vô điều kiện của Tổng thống Biden “được ủng hộ rộng rãi” trong chính phủ, Bộ Ngoại giao, Ngũ Giác Đài, và các đồng minh NATO vì ưu tiên hàng đầu là rút lui càng nhanh càng tốt.
Ông nói: “Có một nhận định rằng nếu chúng ta” đặt ra các điều kiện cho việc rút quân, thì “điều đó có thể dẫn đến sự chậm trễ kéo dài trong việc rút quân” và việc chậm trễ đó sẽ gây bất ổn do sự không chắc chắn trong việc đạt được một thỏa thuận với chính phủ Taliban.
Ông Khalilzad cho biết rằng vào tháng 04/2021, Tổng thống Biden thông báo việc rút quân đã được kéo dài thêm bốn tháng nhưng việc rút quân sẽ không “phụ thuộc vào một thỏa thuận chính trị nào giữa hai bên Afghanistan.”
“Việc rút quân bắt đầu dựa trên mốc thời gian mới được gia hạn này,” ông Khalilzad nói.
“Việc đánh giá rằng chính phủ Afghanistan sẽ vẫn nắm quyền và các lực lượng của họ sẽ bảo vệ chính phủ và chiến đấu với Taliban trong thời gian rút quân và một thời gian sau đó.”
Vân Sa lược dịch
Quý vị tham khảo bản gốc từ The Epoch Times
