Cựu Đại sứ Nhật Bản kể về căng thẳng ngoại giao Nhật-Trung
Cuộc phỏng vấn giữa hãng truyền thông Sankei Shimbun với cựu viên chức ngoại giao Nhật Bản Hideo Tarumi — đại sứ Nhật Bản tại Trung Quốc từ tháng 11/2020 đến tháng 12/2023 — đã mang đến những hiểu biết sâu sắc về chính sách ngoại giao của Tokoyo với Bắc Kinh.
Ông đã kể với hãng truyền thông này về các ý đồ ngoại giao giữa Nhật Bản và Trung Quốc, kể cả chính sách ngoại giao chiến lang của Bắc Kinh và sự xoa dịu của chính phủ Nhật Bản do ông Naoto Kan, thủ tướng từ năm 2010 đến năm 2011, đứng đầu.
Vào ngày 07/09/2010, khi ông Tarumi còn là giám đốc Vụ Trung Quốc-Mông Cổ tại Bộ Ngoại giao Nhật Bản, một tàu đánh cá Trung Quốc đã đi vào vùng biển Nhật Bản xung quanh quần đảo Senkaku đang tranh chấp và đụng vào các tàu Tuần Duyên Nhật Bản.
Lực lượng Tuần Duyên Nhật Bản đã bắt giữ và điều tra tàu đánh cá Trung Quốc và thủy thủ đoàn vì nghi ngờ cản trở các nhiệm vụ chính thức.
Nhật Bản thả tất cả thuyền viên ngoại trừ thuyền trưởng và trả lại tàu đánh cá cho Trung Quốc. Cơ quan chức năng Nhật Bản quyết định khởi kiện thuyền trưởng theo quy định của pháp luật.
Bắc Kinh, nước tuyên bố chủ quyền đối với quần đảo này, đã triệu tập đại sứ Nhật Bản đương thời tại Trung Quốc Uichiro Niwa hai lần để phản đối việc bắt giữ và yêu cầu trả tự do ngay lập tức cho thuyền trưởng bị bắt giữ.
Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) sau đó đã thực hiện một loạt biện pháp trả đũa và dưới áp lực này, Nhật Bản cuối cùng đã thả thuyền trưởng vào ngày 24/09.
Về vụ việc này, ông Tarumi khẳng định ông là người duy nhất trong chính phủ Nhật Bản nhất quyết không thả thuyền trưởng và giải quyết sự việc theo pháp luật. Theo ông, việc tuân theo áp lực của Bắc Kinh sẽ khiến công chúng Nhật Bản mất niềm tin vào chính phủ do ông Kan lãnh đạo.
Ông cho biết, [trong khi đó] Thủ tướng Kan lại đang yêu cầu trả tự do sớm cho thuyền trưởng.
Ông Tarumi đã nói với ông Khan rằng: “Trung Quốc tin rằng họ càng gây áp lực lên Nhật Bản thì Nhật Bản sẽ càng thỏa hiệp. Trong tương lai, Trung Quốc sẽ tiếp tục gây áp lực.”
Tuy nhiên, ông Kan được cho là đã khiển trách ông vì nói chuyện vô lý.
Ông Tarumi đã kể với hãng thông tấn Sankei Shimbun về một ví dụ trước đó về việc chính phủ Nhật Bản tuân theo ý muốn của Bắc Kinh xảy ra vào năm 2009 khi Phó Chủ tịch ĐCSTQ đương thời Tập Cận Bình gặp Thiên hoàng Akihito của Nhật Bản.
Cuộc gặp đã gây ra tranh cãi trong xã hội Nhật Bản vì theo quy ước, một cuộc gặp với Thiên hoàng đòi hỏi phải đưa ra đề nghị trước ít nhất một tháng.
Tuy nhiên, do đòi hỏi gay gắt từ ĐCSTQ và nhiều cuộc đàm phán khác nhau của các thành viên Đảng Dân Chủ, phía Nhật Bản cuối cùng đã phải nhượng bộ.
Ông Tarumi kể về một sự việc gần đây hơn khi cựu Thủ tướng Shinzo Abe nói trong một diễn đàn vào ngày 01/12/2021: “Tình trạng khẩn cấp ở Đài Loan là tình trạng khẩn cấp của Nhật Bản, và do đó là tình trạng khẩn cấp đối với liên minh Nhật Bản–Hoa Kỳ.”
Theo ông Tarumi, ĐCSTQ vô cùng khó chịu khi biết được tuyên bố của ông Abe. Tối 01/12, Bộ Ngoại giao Trung Quốc đã triệu tập ông Tarumi, lúc bấy giờ là đại sứ Nhật Bản tại Trung Quốc, để phản đối tuyên bố của ông Abe, cho rằng những nhận xét đó là ủng hộ lực lượng “Đài Loan độc lập,” và Nhật Bản không có quyền bình luận về các vấn đề liên quan đến Đài Loan.
Kể từ khi đảm nhận vị trí đại sứ tại Trung Quốc vào giữa năm 2020, ông Tarumi đã tìm cách gặp ông Ngô Giang Hạo (Wu Jianghao), Trợ lý Bộ trưởng Ngoại giao Trung Quốc chịu trách nhiệm về các vấn đề Châu Á-Thái Bình Dương, nhưng chính quyền Trung Quốc vẫn không sắp xếp.
Tuy nhiên, sau lời nhận xét của ông Abe, Bộ Ngoại giao Trung Quốc đã ngay lập tức yêu cầu gặp ông Tarumi.
Cuộc gặp được điều hành bởi bà Hoa Xuân Oánh (Hua Chunying), người được mệnh danh là “nhà ngoại giao chiến lang.”
Ngay khi ông Tarumi ngồi xuống, bà Hoa bắt đầu đọc một tuyên bố phản đối dài, ông Tarumi im lặng lắng nghe trong khoảng 30 phút.
Sau đó, ông Tarumi đã chúc mừng bà Hoa được thăng chức thứ trưởng. Bà Hoa được cho là có phần xấu hổ trước lời khen ngợi, đoạn nói rằng dù trong hoàn cảnh như vậy nhưng bà vẫn cảm kích lời chúc mừng này.
Nghi thức ngoại giao là ngay cả trong trường hợp phản đối, các bên liên quan đều bắt đầu bằng việc chào hỏi và nói chuyện xã giao.
“Khi tôi yêu cầu một cuộc gặp, quý vị luôn tránh né, nhưng khi quý vị muốn gặp tôi, quý vị lại yêu cầu tôi phải có mặt ngay lập tức. Đây có phải là nghi thức của quý quốc không?” Ông Tarumi hỏi bà Hoa. “Tôi từng nghĩ Trung Quốc là lễ nghĩa chi bang; Hôm nay, tôi nhận ra rõ ràng rằng sự hiểu biết của mình là không đúng.”
Sau đó, ông Tarumi bắt đầu bác bỏ nhận xét của bà Hoa: Thứ nhất, ông Abe là cựu thủ tướng, ông đã rời khỏi chính phủ, nên chính phủ Nhật Bản không có thẩm quyền giải thích lời nhận xét của ông ấy.
Thứ hai, quan điểm rằng “tình trạng khẩn cấp ở Đài Loan là tình trạng khẩn cấp của Nhật Bản” là sự hiểu biết về tình hình thực tế ở Nhật Bản.
Ông Tarumi cho biết cấp dưới của bà Hoa đang cật lực ghi chép lời ông nói.
Trong cuộc phỏng vấn với Sankei Shimbun, ông Tarumi cũng tiết lộ Bộ Ngoại giao Trung Quốc sẽ nói một đằng làm một nẻo.
Tại buổi gặp gỡ về lời bình luận của ông Abe, ông đã hỏi các nhân viên liên quan của Bộ Ngoại giao Trung Quốc: “Liệu Trung Quốc có công khai vấn đề triệu tập tôi không?”
Bên kia nói: “Việc cuộc gặp này sẽ không được công khai được xác nhận rồi.”
Tuy nhiên, đến 1 giờ sáng, các đồng nghiệp của ông Tarumi gọi điện nói rằng Tân Hoa Xã đã đưa tin về cuộc gặp.
Vì vậy, ông Tarumi đã ra lệnh cho cấp dưới của mình ngay lập tức chuẩn bị bác bỏ vào sáng hôm sau.
Cựu đại sứ Nhật Bản kể lại vụ việc đã tạo tiền lệ là mỗi lần đại sứ Nhật Bản tại Trung Quốc bị ĐCSTQ triệu tập để phản đối, đại sứ quán Nhật Bản sẽ đưa ra báo cáo bác bỏ.
“Bản thân việc Trung Quốc đưa ra tuyên bố đơn phương đã là một vấn đề,” ông nói. “Tóm lại, lúc đó tôi cảm thấy bị lừa dối.”
Nhìn lại giai đoạn thiết lập mối bang giao giữa Nhật Bản và Trung Quốc khi đó, ông Tarumi nói: “Trong bối cảnh thời đó, [tôi] đã rất nỗ lực trong vấn đề ngoại giao với Trung Quốc. Có thể có một số người nghi ngờ liệu đó có phải là điều đúng đắn nên làm hay không. Tuy nhiên, xét theo tiêu chuẩn ngày nay thì điều đó là không công bằng [xét về bang giao Nhật-Trung].”
Thanh Nguyên lược dịch
Quý vị tham khảo bản gốc từ The Epoch Times
