Các chuyên gia cho biết lý do tại sao Trung Quốc không thể đạt được tự chủ về vi mạch bán dẫn
Trong tháng Mười, chính phủ Hoa Kỳ đã cập nhật các hạn chế đối với việc xuất cảng vi mạch bán dẫn sang Trung Quốc. Các vi mạch chuyên dụng trước đây từng được xuất cảng sang Trung Quốc như Nvidia A800 và H800 nay đã không còn được phép bán sang thị trường Trung Quốc nữa. Ngoài ra, ngay cả thiết bị quang khắc tia cực tím sâu (DUV) kém tân tiến hơn có khả năng sản xuất vi mạch trong phạm vi từ 14 đến 28 nanomet cũng bị cấm xuất cảng.
Chất bán dẫn, một thuật ngữ chung cho vi mạch, có thể được tìm thấy trong hàng ngàn sản phẩm, trong đó có điện thoại thông minh, máy điện toán, và thiết bị y tế. Đây cũng là một linh kiện cao cấp và quan trọng trong các hệ thống điện tử quân sự.
Các hạn chế mà Hoa Kỳ áp dụng được xem là các biện pháp nhằm “ngăn chặn khả năng tiếp cận của Trung Quốc” đối với các loại vi mạch cao cấp được sản xuất và thiết kế tại Hoa Kỳ cũng như các công nghệ và thiết bị có liên quan của Hoa Kỳ.
Theo đài truyền hình nhà nước Trung Quốc CCTV vào năm 2020, chính quyền Trung Quốc đang tăng cường nỗ lực nâng cao năng lực thiết kế và sản xuất chất bán dẫn trong nước, với hy vọng giảm lượng vi mạch nhập cảng xuống còn 30% vào năm 2025.
Tuy nhiên, các chuyên gia về Trung Quốc tin rằng những hạn chế do Hoa Kỳ áp đặt sẽ cản trở đáng kể sự phát triển của ngành bán dẫn Trung Quốc. Các chuyên gia cho biết ngay cả khi Trung Quốc bắt đầu đầu tư số tiền lớn vào phát triển vi mạch cao cấp, thì nhà cầm quyền cộng sản của nước này sẽ vẫn phải đối mặt với những thách thức to lớn và sẽ không thể đạt được sự độc lập trong ngành vi mạch của mình.
Chuỗi cung ứng có mức độ quốc tế hóa cao
Theo ông Khâu Tuấn Vinh (Chiou Jiunn-rong), giáo sư Khoa Kinh tế tại Đại học Quốc lập Trung ương Đài Loan, ngành công nghiệp bán dẫn là một ngành rất chuyên biệt, cần sự hợp tác và chia sẻ nguồn lực giữa các lĩnh vực khác nhau của các quốc gia khác nhau và không thể thành công chỉ bằng cách ném tiền vào.
“Ngành công nghiệp bán dẫn vô cùng rộng lớn và phức tạp,” ông Khâu cho biết. “Phần lớn hoạt động nghiên cứu và phát triển cũng như bằng sáng chế đều ở Hoa Kỳ. Các linh kiện quan trọng thì ở Nhật Bản, thiết bị quang khắc ở Hà Lan; và ở Đài Loan, quý vị có một nhóm nhân viên lành nghề chăm chỉ siêng năng.”
Ông Khâu nói thêm rằng, với các lệnh trừng phạt của Hoa Kỳ đối với hàng xuất cảng sang Trung Quốc, sẽ rất khó khăn cho chính quyền Trung Quốc để tích hợp tất cả những lĩnh vực này vào Trung Quốc, điều sẽ mất ít nhất 10 năm và tốn hàng tỷ USD để làm được.
Ông lấy Hoa Kỳ làm ví dụ. Mặc dù Hoa Kỳ có bí quyết về công nghệ vi mạch tân tiến nhưng Hoa Kỳ vẫn cần Công ty TNHH Sản xuất Chất bán dẫn Đài Loan (TSMC) thành lập các nhà máy của họ tại Hoa Kỳ để sản xuất vi mạch.
Theo nhà sản xuất vi mạch hàng đầu thế giới này, ngoài nhà máy đầu tiên ở Arizona sẽ bắt đầu sản xuất công nghệ xử lý N4 vào nửa đầu năm 2025, TSMC đã “bắt đầu xây dựng nhà máy thứ hai, dự kiến sẽ bắt đầu sản xuất công nghệ xử lý 3 nanomet vào năm 2026.”
Đồng minh của Hoa Kỳ kiểm soát các linh kiện và thiết bị
Ông Đới Chí Ngôn (Tai Chih-Yen), một chuyên gia người Đài Loan về kinh tế quốc tế, nói với The Epoch Times rằng hầu hết các hợp chất hóa học quan trọng đều có ở Nhật Bản.
Ông Đới nói: “Trong những năm 1980 và 1990, Nhật Bản đã thay thế Hoa Kỳ trở thành nước lớn trong ngành sản xuất chất bán dẫn và tiếp quản sản xuất các sản phẩm hóa chất từ Hoa Kỳ. Lợi thế này của Nhật Bản vẫn không bị lay chuyển cho đến ngày nay.”
Ông Đới là nghiên cứu viên cộng tác tại Bộ phận Nghiên cứu Kinh tế Quốc tế thuộc Viện Nghiên cứu Kinh tế Trung Hoa (CIER) của Đài Loan, chuyên về quản lý chiến lược ngành, công nghệ mới nổi, và khởi nghiệp.
Ông nói thêm rằng, dù Đài Loan đã phát triển chất bán dẫn từ lâu và có nhiều loại hóa chất đặc biệt nhưng vẫn không thể thay thế được Nhật Bản, vì các công ty Nhật Bản sở hữu nhiều quy trình và bằng sáng chế quan trọng trong việc sản xuất các loại hóa chất này.
Ông Đới nói, “Các công ty Nhật Bản rất mạnh về lĩnh vực này. Nguồn cung ứng của họ luôn rất ổn định. Nếu muốn tìm nguồn thứ hai để thay thế, thì đôi khi quý vị có thể sẽ gặp phải vấn đề về độ tinh khiết và sự ổn định.”
Theo ông Brad Liao, một giám đốc thiết kế vi mạch cao cấp sống tại Đài Loan, các hệ thống quang khắc siêu cực tím (EUV) do công ty ASML của Hà Lan sản xuất đã đạt đến một mức độ phức tạp mà không một đối thủ nào của họ có thể dễ dàng vượt qua trong thời gian ngắn.
Theo ASML, công ty Hà Lan này đã chi hơn 6 tỷ euro cho việc nghiên cứu và phát triển công nghệ EUV trong vòng 17 năm. Máy quang khắc là một công cụ có độ chính xác cao với các yêu cầu vô cùng nghiêm ngặt về độ chính xác. Ông Liao cho biết, để tích hợp nhiều thành phần như vậy và đạt được độ chính xác cao như vậy cần rất nhiều bí quyết.
Ông Liao nói: “Đó không phải là thứ mà người ta có thể bắt kịp chỉ trong vòng năm hay mười năm.”
Ông Liao nói, “Khi Trung Quốc cuối cùng có thể sản xuất được thứ gì đó bằng công nghệ nội địa của mình, thì sẽ muộn hơn mười năm so với các nhà sản xuất phương Tây và chất lượng sản phẩm sẽ khá kém. Ví dụ, những chiếc điện thoại gần đây của Huawei được lắp đặt vi mạch sản xuất theo công nghệ [Trung Quốc] lỗi thời và rất dễ bị nóng.”
Sau lệnh cấm xuất cảng của chính phủ Hoa Kỳ, ngành bán dẫn Trung Quốc gần đây đã cảm thấy áp lực.
Moore Threads Intelligence Technology Beijing Co., một nhà phát triển bộ xử lý đồ họa và bộ tăng tốc AI của Trung Quốc được thành lập cách đây ba năm, được cho là đang dự định cắt giảm một tỷ lệ phần trăm một chữ số đối với khoảng 1,000 nhân viên của mình sau khi công ty này được đưa vào danh sách tổ chức bị cấm (Entity List) của Hoa Kỳ hồi tháng Mười.
Trung Quốc được cho là sẽ phụ thuộc vào vi mạch nhập cảng từ ngoại quốc trong những năm tới. OFWeek, một trang tin về công nghệ cao của Trung Quốc có trụ sở tại trung tâm công nghệ phía nam thành phố Thâm Quyến, đã báo cáo hồi tháng Tám rằng vi mạch sản xuất nội địa của Trung Quốc chiếm khoảng 12% tổng số vi mạch cần thiết cho năm 2023. Tỷ lệ này thua xa mục tiêu 70% của Bắc Kinh vào năm 2027.
Trung Quốc thiếu nhân công lành nghề mà Đài Loan sở hữu
Ông Brad Liao đồng ý với ông Khâu Tuấn Vinh rằng Đài Loan có lợi thế cạnh tranh rất lớn — một nguồn nhân lực lành nghề trong ngành bán dẫn. Đó là những người chăm chỉ, siêng năng và có trách nhiệm.
Ông nói với The Epoch Times trong một cuộc phỏng vấn rằng có một trận động đất lớn đã xảy ra ở Đài Loan hồi tháng Mười và gây ảnh hưởng đáng kể đến các thiết bị bán dẫn. Sau trận động đất, các kỹ sư của TSMC đã ngay lập tức quay trở lại nhà máy để kiểm tra xem các thiết bị có vấn đề gì không và bảo đảm cho chúng hoạt động bình thường vì các nhà máy của TSMC chạy suốt ngày đêm.
Ông Liao cho biết: “Đó là lý do tại sao TSMC có lợi suất trên 90%, cao hơn nhiều so với các đối thủ cạnh tranh, vốn chỉ đạt được từ 80% trở xuống.”
Ông Đới cho rằng Trung Quốc cũng thiếu nhân công lành nghề trong lĩnh vực thiết kế và sản xuất chất bán dẫn.
“Trình độ chuyên môn của lực lượng nhân công Trung Quốc có theo kịp hay không còn là một câu hỏi,” ông Đới cho biết. “Các nhà khoa học Trung Quốc trong ngành này thực sự rất hiếm vì nguồn nhân lực cao cấp nhất của Trung Quốc chủ yếu làm việc trong các lĩnh vực kinh doanh và tài chính.”
Các chiêu thức né tránh tiềm năng đối với lệnh cấm vi mạch
Các chuyên gia về Trung Quốc cảnh báo, đối mặt với các lệnh cấm xuất cảng của Hoa Kỳ và nhu cầu vi mạch cao cấp của Trung Quốc, ĐCSTQ có thể sẽ áp dụng nhiều thủ thuật khác nhau để có được nhân công lành nghề và công nghệ tân tiến của ngoại quốc.
Ông Đới cho rằng các nền dân chủ phương Tây không nên bán sản phẩm có vi mạch tân tiến cho Trung Quốc.
Ông nói: “Sony có một máy chơi game tên là PlayStation, có GPU 128-bit bên trong. Tuy nhiên, máy chơi game này đã bị cấm bán cho Bắc Hàn, Trung Quốc đại lục, và Nga vào thời điểm đó. Điều này là do vi mạch trong máy chơi game do Sony phát triển có khả năng tính toán rất mạnh và có thể được sử dụng cho mục đích khác là dẫn đường cho hỏa tiễn.”
Ông nói thêm rằng Nga đã sử dụng vi mạch tủ lạnh cho hỏa tiễn dùng trong Chiến tranh Nga-Ukraine. “Phương Tây có thể cần phải đánh giá lại những thứ hiện có thể được chuyển sang Trung Quốc thông qua các sản phẩm thương mại mà không bị chú ý.”
Ông Đới nói, còn một phương thức khả thi khác để tránh lệnh cấm vi mạch là bỏ qua công nghệ vi mạch hiện tại và khai thác các hệ thống tân tiến hơn mà hiện vẫn chưa bị cấm, chẳng hạn như vi mạch quang tử và máy điện toán lượng tử vẫn đang trong giai đoạn thử nghiệm và nghiên cứu. Ông nhắc nhở phương Tây không nên chia sẻ bất kỳ thông tin và dữ liệu nghiên cứu hoặc thử nghiệm nào với ĐCSTQ.
“ĐCSTQ cũng đang đầu tư vào những lĩnh vực này, và nếu chúng ta không bắt đầu hạn chế những công nghệ này ngay từ đầu, thì liệu họ có thể tạo ra bước nhảy vọt trong phát triển và dẫn đầu trong những lĩnh vực này không?” ông Đới nói, đồng thời cho biết thêm rằng kinh nghiệm phát triển điện thoại di động trong quá khứ của ĐCSTQ là một bài học cho các nước phương Tây.
Chính quyền Trung Quốc bắt đầu hoạt động viễn thông di động bằng cách bắt chước và sao chép những thành tựu của phương Tây đối với hệ thống viễn thông từ thế hệ thứ nhất (1G) sang thế hệ thứ ba (3G) của mình. Họ dần dần bắt kịp phương Tây ở thế hệ thứ tư (4G), và khi ấy các công ty Trung Quốc như Huawei và ZTE đã nổi lên trong cuộc cạnh tranh thị trường toàn cầu. Huawei sau đó trở thành ông lớn trong hệ thống viễn thông thế hệ thứ năm (5G) và tham gia thiết lập các tiêu chuẩn nghiên cứu phát triển cũng như thử nghiệm thương mại cho hệ thống 5G.
Bản tin có sự đóng góp của Tống Đường và Dịch Như
Vân Du biên dịch
Quý vị tham khảo bản gốc từ The Epoch Times
