Hội nghị thượng đỉnh Quad thảo luận về chuỗi cung ứng đất hiếm độc lập với Trung Quốc
Khi Hoa Kỳ, Ấn Độ, Nhật Bản và Úc gặp nhau tại hội nghị thượng đỉnh cấp lãnh đạo đầu tiên của liên minh Quad hồi đầu tháng này (03/2021), một mảng trọng tâm chính là vấn đề khoáng chất đất hiếm được sử dụng trong các lĩnh vực công nghệ quan trọng, với việc các quốc gia hình thành một nhóm tập trung vào việc bảo đảm các chuỗi cung ứng trong bối cảnh vấp phải sự gây hấn từ Trung Cộng.
Đất hiếm là một nhóm gồm 17 loại khoáng chất khác nhau không thể thiếu cho các lĩnh vực công nghệ quan trọng bao gồm điện thoại thông minh, xe hơi điện, cảm biến quân sự và hệ thống liên lạc.
Liên minh này đang tìm cách họp lại thành Nhóm Hành động về Các lĩnh vực Công nghệ Quan trọng và Mới nổi để bảo đảm an ninh chuỗi cung ứng trong nền kinh tế toàn cầu liên kết. Tòa Bạch Ốc cho biết trong một tờ thông tin về hội nghị thượng đỉnh hôm 12/3 rằng, “Các nhà lãnh đạo của liên minh Quad nhận ra rằng một khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương tự do, cởi mở, hòa nhập và có khả năng phục hồi đòi hỏi các công nghệ quan trọng và mới nổi phải được quản lý và hoạt động theo các lợi ích và giá trị chung.”
Kim loại đất hiếm giữ vị trí trung tâm trong cuộc chiến thương mại giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc, quốc gia sản xuất hơn 80% các khoáng sản này. Vào ngày 30/09/2020, Tổng thống Donald Trump tuyên bố việc Hoa Kỳ phụ thuộc vào Trung Quốc về kim loại đất hiếm là vấn đề khẩn cấp quốc gia.
Năm ngoái, một sách trắng các tình huống về chuỗi cung ứng đất hiếm của Bộ Năng lượng Hoa Kỳ đã định nghĩa đất hiếm hoặc khoáng sản quan trọng là một loại khoáng sản phi nhiên liệu “cần thiết cho nền kinh tế và an ninh quốc gia của Hoa Kỳ và chuỗi cung ứng mà rất dễ bị gián đoạn.”
Bộ này nói rằng sự phụ thuộc vào nhập cảng khiến chuỗi cung ứng, các công ty Hoa Kỳ và người sử dụng nguyên liệu gặp rủi ro.
Bộ cho biết, “Ví dụ: 60% coban trên thế giới được khai thác ở Cộng hòa Dân chủ Congo và 80% nguồn cung đó được chế biến ở Trung Quốc. Sự phụ thuộc của quốc gia vào các nguồn nguyên liệu quan trọng của nước ngoài tạo ra một lỗ hổng chiến lược cho cả nền kinh tế và quân đội của chúng ta liên quan đến việc các hành động bất lợi của nước ngoài, thiên tai và các sự kiện khác có thể gây gián đoạn nguồn cung.”
Ông Satoru Nagao, một thành viên không thường trú tại Viện Hudson có trụ sở tại Hoa Thịnh Đốn, nói với The Epoch Times rằng để bảo đảm chuỗi cung ứng, các quốc gia thuộc Quad nên trao đổi thông tin về việc khai thác các khoáng sản này và cùng nhau phát triển khai thác, cũng như “thiết lập một chuỗi cung ứng trong khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương bằng cách sử dụng nguồn lực của mình cùng với các quốc gia cùng chí hướng khác, bao gồm cả trong khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương và các đồng minh Âu Châu của Hoa Kỳ.”
Theo ông Thomas Duesterberg, một thành viên cao cấp của Viện Hudson, các tác động địa chính trị của việc Trung Quốc kiểm soát đất hiếm được minh họa bằng việc Trung Quốc thúc đẩy hình thành Hiệp định Đối tác Kinh tế Toàn diện Khu vực (RCEP), một thỏa thuận thương mại khu vực không bao gồm Đài Loan, nơi các nhà sản xuất điện tử phụ thuộc rất nhiều vào việc sản xuất đất hiếm của Trung Quốc.
Ông Duesterberg viết trong một phân tích hôm 17/02 rằng Trung Quốc loại trừ Đài Loan khỏi RCEP để chuyển hướng thương mại hàng điện tử tiên tiến ra khỏi quốc đảo này và do đó gây thêm khó khăn về kinh tế và chính trị cho nước này.
Sự độc quyền của Trung Quốc
Ông Ian Hall, phó giám đốc Viện Griffith Á Châu ở Brisbane, nói với The Epoch Times trong một email: “Vấn đề đất hiếm là một vấn đề chưa rõ ràng—Hoa Kỳ và Nhật Bản cần chúng, và Úc có lượng tiền đầu tư đáng kể. Đầu tư vào khai thác và chế biến đất hiếm là cần thiết, và cần thận trọng khi đa dạng hóa nguồn cung khỏi sự kiểm soát của Trung Quốc, trước những mối đe dọa mà nước này đã gây ra trong quá khứ.”
Mặc dù Trung Quốc chỉ sở hữu 1/3 trữ lượng kim loại đất hiếm toàn cầu, nhưng nước này kiểm soát hơn 80% thị trường toàn cầu, vượt qua Hoa Kỳ, quốc gia vốn thống trị thị trường trong những thập kỷ trước.
“Trung Quốc đã thống trị việc sản xuất kim loại đất hiếm kể từ những năm 1990, chủ yếu được thúc đẩy bởi hai yếu tố: giá thành thấp và sự đầu tư của nhà nước vào cơ sở hạ tầng và công nghệ,” bà Kristin Vekasi đến từ Đại học Maine cho biết trong một cuộc phỏng vấn tại Hội nghị Thượng đỉnh Năng lượng Thái Bình Dương năm 2019.
“Sau khi Trung Quốc thiết lập vị thế thống trị về sản xuất, họ đã sử dụng sự chênh lệch giá cả để tạo lợi thế cho các nhà sản xuất hạ nguồn nội địa so với các khách hàng nước ngoài. Giá thành trong nước rẻ hơn, cũng như chuyên môn sâu sẵn có về lĩnh vực này, đã góp phần thu hút nhân tài nước ngoài đến Trung Quốc.” Bà nói rằng chính sách này của Trung Quốc đã thành công và một số công ty Nhật Bản đã chuyển hoạt động sản xuất của họ sang Trung Quốc.
Ông Nagao cho biết: “Năm 2012, Nhật Bản đã đồng ý với Ấn Độ nhập cảng ba loại khoáng sản đất hiếm gồm neodymium, xeri, lantan. Nhưng đây chỉ là 10% lượng đất hiếm mà Nhật Bản cần.”
Hiện 60% lượng đất hiếm của Nhật Bản phụ thuộc vào Trung Quốc, trong khi khoáng sản của Hoa Kỳ được xuất cảng sang Trung Quốc để tách, chế biến và tinh chế.
Các khoáng sản đất hiếm không khan hiếm nhưng rất khó xác định vị trí và việc khai thác chúng đòi hỏi phải khai thác một lượng lớn đá và sau đó cần được xử lý. Theo tạp chí Air Force, các nguyên tố được khai thác sau đó được yêu cầu trải qua một “quy trình công nghệ phức tạp và nguy hiểm với môi trường” để thu được một lượng khoáng chất hữu ích.
Các quốc gia thuộc khối Quad có trữ lượng khoáng sản đất hiếm rất khác nhau. Theo Statista, trong tổng dự trữ đất hiếm toàn cầu năm 2020 là 120,000 triệu tấn, Trung Quốc có 44 triệu, Ấn Độ có 6.9 triệu, Úc có 4.1 triệu và Hoa Kỳ có 1.5 triệu. Việt Nam cũng chiếm một phần trong số này, sở hữu trữ lượng cạnh tranh là 22 triệu.
Quad đã mở rộng thành viên của mình trong thời gian xảy ra đại dịch, với sự tham gia của New Zealand, Hàn Quốc và Việt Nam. Việc mở rộng này hình thành nên khối Quad bổ sung.
Sự tập trung của liên minh này vào các kim loại và công nghệ quan trọng mâu thuẫn với Trung Quốc. Khi được hỏi về hội nghị thượng đỉnh Quad, ông Triệu Lập Kiên, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc đã nói trong một cuộc họp báo vào ngày 12/03 rằng việc trao đổi và hợp tác giữa các quốc gia không được làm suy yếu lợi ích của bên thứ ba.
Ông Trần Chiêm Hoành (Chen Zhanheng), Phó chủ nhiệm Hiệp hội Công nghiệp Đất hiếm Trung Quốc, nói với Thời báo Hoàn cầu của nhà nước Trung Quốc: “Trung Quốc đã đầu tư đáng kể vào việc cải tiến công nghệ tinh chế của mình trong những năm qua, tạo ra một lợi thế nhất định trong lĩnh vực này. Phương Tây hiện đang thiếu nguồn nhân tài và sức hiệu quả cần thiết để cạnh tranh với Trung Quốc, ngoài ra họ phải đối mặt với chi phí cao hơn nhiều để tự sản xuất thay vì nhập cảng.” Ông Trần dự đoán rằng Trung Quốc sẽ thống trị chuỗi cung ứng đất hiếm trong 10 năm tới.
Áp dụng chiến lược về kim loại đất hiếm
Ông Nagao nói trọng tâm của hội nghị thượng đỉnh Quad về việc chuyển các chuỗi cung ứng công nghệ quan trọng ra khỏi tầm kiểm soát của Trung Quốc là đặc biệt quan trọng cho sự phòng thủ an ninh của các quốc gia này.
Ví dụ, Neodymium, khoáng chất đất hiếm có từ trường mạnh nhất, rất cần thiết để chế tạo các hệ thống dẫn đường cho tên lửa. Theo tạp chí Air Force, Lanthanum có thể nâng cao chất lượng của các ống kính máy ảnh cao cấp, đặc biệt là những ống kính được sử dụng trong hoạt động tình báo, giám sát và trinh sát.
Một khoáng chất đất hiếm khác, lân tinh europium, là một thành phần quan trọng trong các thanh điều khiển của lò phản ứng nguyên tử vì đặc tính hấp thụ neutron độc đáo của nó.
Ông Nagao nói: “Nếu những tài nguyên đất hiếm này đến từ Trung Quốc, thì các vũ khí bị phụ thuộc vào Trung Quốc. Nếu Quad có thể bảo đảm nguồn tài nguyên đất hiếm, liên mình này có thể bảo đảm hệ thống vũ khí mới của mình.”
Do Venus Upadhayaya thực hiện
Thanh Xuân biên dịch
Xem thêm:
