Một năm tang thương cho tự do báo chí tại Hồng Kông
Năm 2021 sẽ được đánh dấu trong lịch sử Hồng Kông là “một năm tang thương” cho xã hội dân chủ tiêu biểu một thời này.
Chỉ trong một năm ngắn ngủi, đã có hơn 60 tổ chức ủng hộ dân chủ, các hãng thông tấn, và tổ chức nghiệp đoàn bị bóp nghẹt bởi luật an ninh quốc gia hà khắc (NSL) do Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) áp đặt vào năm 2020. Hãng thông tấn độc lập Stand News (Lập Trường Tân Văn) đã trở thành một trong những thương vong mới nhất vào cuối năm 2021, khiến việc thống kê số hãng thông tấn [độc lập còn lại] trở thành một vấn đề trong tháng Mười.
Việc bắt giữ sáu biên tập viên kỳ cựu và tổng biên tập của Stand News, cùng với việc phong tỏa hơn 61 triệu dollar Hồng Kông (khoảng 7.8 triệu dollar Mỹ), đã dẫn đến việc đóng cửa ngay lập tức trang tin tức của hãng thông tấn này. Sự đàn áp trắng trợn quyền tự do báo chí này của chính quyền Đặc khu hành chính Hồng Kông (HKSAR) đã ngay lập tức gây xôn xao trên mặt báo của toàn thế giới và bị nhiều quốc gia chỉ trích nặng nề.
Trong bối cảnh truyền thông tại đặc khu Hồng Kông, hầu hết các hãng thông tấn truyền thống (báo, đài, và TV) đều bị ép vào thế phải có lập trường ủng hộ Bắc Kinh hoặc phải hạn chế chỉ trích ĐCSTQ. Apple Daily là ngoại lệ duy nhất, dẫn đến việc đóng cửa của tờ báo này vào đầu năm 2021. Sau khi khuất phục các phương tiện truyền thông truyền thống thành công, búa rìu của Bắc Kinh bắt đầu đổ xuống các trang tin tức trực tuyến.
Hãng thông tấn Stand News là hãng tin tức trực tuyến đầu tiên ở Hồng Kông. Tiền thân của Stand News là House News, được thành lập vào năm 2012 bởi ông Thái Đông Hào (Tony Tsoi), một doanh nhân trong lĩnh vực công nghiệp điện tử. Đến năm 2012, truyền thông địa phương đã vấp phải rất nhiều phiền toái trong việc tự kiểm duyệt. Ông Thái từ chối ủng hộ chính quyền ĐCSTQ, và quyết định tìm ra một nền tảng mới để duy trì tự do báo chí ở Hồng Kông. Mô hình của ông đã chứng minh cho sự thành công đó và rất nhanh chóng, House News đã trở thành một nguồn cung cấp các bài bình luận và phân tích tin tức không bị kiểm duyệt được săn đón rất nhiều.
Thành công của tờ báo này đương nhiên cũng mời gọi sự đàn áp từ ĐCSTQ. Đầu năm 2013, thành phố sôi sục giận dữ trước việc Bắc Kinh liên tục từ chối quyền phổ thông đầu phiếu, một lời hứa long trọng mà họ từng hứa với người dân Hồng Kông trước [khi nơi đây được] bàn giao lại vào năm 1997. Giáo sư luật Đới Diệu Đình (Benny Tai) đã đề xướng phong trào Chiếm lĩnh Trung Hoàn (Occupy Central). Ông Thái đã công khai sự ủng hộ của mình và trở thành một trong 10 cá nhân nổi bật dám chống lại Bắc Kinh của phong trào này.
Lo sợ rằng lập trường ủng hộ dân chủ của hãng thông tấn có sức lan tỏa House News sẽ cổ vũ thêm cho phong trào Chiếm lĩnh Trung Hoàn, ĐCSTQ đã quản thúc ông Thái và giam giữ ông trong một tuần tại Trung Quốc, buộc ông phải đóng cửa hãng thông tấn của mình và không được tham gia phong trào này nữa. Ông Thái đã buộc phải khuất phục vì khi đó, ông đang là giám đốc cao cấp của Công ty TNHH Quốc tế Tinh Điện (Varitronix International Ltd.), một công ty lớn chuyên sản xuất các sản phẩm tiêu dùng kỹ thuật số ở Trung Quốc. Ông Thái nói với tôi rằng ông ấy có nghĩa vụ bảo vệ các thành viên khác trong ban giám đốc của mình để [họ] không bị đặt vào vòng nguy hiểm. Điều này dẫn đến việc House News phải đột ngột đóng cửa, viện cớ là không có lợi nhuận, và ông phải rút lui khỏi phong trào Chiếm lĩnh Trung Hoàn.
Sau một thời gian giữ im lặng, bối cảnh truyền thông ngày càng tồi tệ đã thúc đẩy ông Thái hồi sinh ước mơ tạo ra một hãng thông tấn có thể chịu được áp lực của ĐCSTQ. Vì vậy, ông đã thành lập Stand News vào năm 2014.
Trong thông điệp đầu tiên của Stand News, ông Thái Đông Hào đã nói như sau (đây là một bản dịch thô của tuyên bố nguyên văn):
“House News đã đóng cửa, nhưng Stand News đã ra đời. Tại Hồng Kông, vào năm 2014, chúng tôi có trách nhiệm. Trong việc đóng cửa bất thường của House News, chúng tôi phải chịu trách nhiệm vì chúng tôi đã đánh giá thấp thách thức trong việc điều hành một hãng thông tấn độc lập và việc phải chịu áp lực từ những người muốn bóp nghẹt nó. Tuy nhiên, chúng tôi không cam chịu điều đó, cũng như không từ bỏ mục tiêu của mình. Chúng tôi đã không từ bỏ ước mơ thành lập một hãng thông tấn độc lập. Sau nhiều tháng tìm lại bản thân, chúng tôi lại đứng lên. Stand News chính là đáp án.”
Sự khác biệt lớn nhất giữa House News và Stand News là không còn ai sở hữu lợi ích của công ty nữa. Để bảo đảm rằng Stand News không nằm dưới sự kiểm soát của bất kỳ cá nhân nào và có thể tiếp tục tồn tại, thông qua một thỏa thuận ủy thác, ba người bảo trợ của nó đã từ bỏ lợi ích kinh tế của cổ phần cũng như quyền định đoạt chúng. Quỹ tín thác sẽ nắm giữ cổ phần của Stand News trong một thời gian dài và không ai trong số những người bảo trợ có quyền chuyển nhượng cổ phần của công ty.
Rõ ràng, ông Thái đã cố gắng tạo ra một mô thức hoạt động để bảo vệ Stand News ngay cả khi chủ sở hữu của nó đang gặp phải rắc rối. Tuy nhiên, điều này chỉ có tác dụng cho đến khi luật an ninh quốc gia (NSL) được Bắc Kinh thực thi. Với việc NSL được ưu tiên hơn tất cả các luật khác trong HKSAR (Điều 62 của NSL), thỏa thuận ủy thác đã bị loại bỏ một cách dễ dàng, như đã chứng minh qua việc chấm dứt hoạt động của hãng truyền thông này.
Thông điệp đầu tiên [của Stand News] cũng cam kết rằng “Chúng tôi bảo vệ quyền tự do ngôn luận, tính đa dạng và tính hòa nhập,” và chúng tôi “nhấn mạnh vào việc báo cáo sự thật và không bóp méo sự thật vì lập trường riêng của chúng tôi. Chúng tôi tin tưởng vào tầm quan trọng của tính độc lập trong biên tập. … Chúng tôi tin rằng trách nhiệm của giới truyền thông là theo dõi những người nắm quyền và tiếp tục lên tiếng bênh vực những người không có quyền.”
“Stand News… lấy Hồng Kông làm cơ sở và vững tin rằng tương lai của thành phố chúng ta nên do người Hồng Kông quyết định. Dân chủ, nhân quyền, tự do, pháp quyền và công lý là những giá trị cốt lõi của Hồng Kông mà chúng tôi cam kết duy trì. … Bảo vệ ngôi nhà [Hồng Kông] là trách nhiệm của chúng tôi và chúng tôi sẽ không bao giờ lùi bước.”
Stand News đã thực hiện ước mơ của người sáng lập. Đăng ký [đọc báo] có trả phí và các khoản quyên góp cũng tăng lên khi quyền tự do báo chí của các hãng thông tấn truyền thống tiếp tục bị thu hẹp. Nhiều người Hồng Kông đã chia sẻ giá trị của Stand News và quyên góp để giữ cho tờ báo tồn tại. Trở thành mục tiêu của ĐCSTQ chứng tỏ rằng tờ báo đã hoàn thành sứ mệnh của mình.
Sau cái chết của Stand News, một trang tin tức khác tên là InmediaHK đã tuyên bố giải thể ngay lập tức.
Ngay sau đó, Citizen News cũng thông báo rằng họ sẽ ngừng hoạt động trong tháng này (01/2022). Hãng thông tấn trực tuyến có sức ảnh hưởng này được thành lập vào năm 2017 với nỗ lực chống lại quyền tự do báo chí đang bị giảm dần. Giống như Stand News, hãng thông tấn này cũng nhận được sự ủng hộ đông đảo từ phía công chúng.
Để thể hiện tình đoàn kết với Stand News và các hãng thông tấn khác đã bị đóng cửa, cũng như để kiềm chế những bước tiến không ngừng của Bắc Kinh nhằm bịt miệng Hồng Kông, cộng đồng truyền thông quốc tế nên cùng nhau tẩy chay việc đưa tin về Thế vận hội Mùa Đông Bắc Kinh sắp tới.
Quan điểm trong bài viết này là của tác giả và không nhất thiết phản ánh quan điểm của The Epoch Times.
Ông Trình Tường (Ching Cheong) tốt nghiệp Đại học Hồng Kông. Trong sự nghiệp báo chí hàng thập niên của mình, ông chuyên viết về tin tức chính trị, quân sự, và ngoại giao ở Hồng Kông, Bắc Kinh, Đài Bắc, và Singapore.
Tuệ Minh biên dịch
Quý vị tham khảo bản gốc từ The Epoch Times
Xem thêm:
