Khóa học dành cho cha mẹ (P.7): Trò chuyện và ôm ấp giúp con yên tâm ngủ ngon
Một số vấn đề xuất hiện khi đứa trẻ đã trưởng thành thực sự đa số bắt đầu từ lúc trẻ còn rất nhỏ. Lúc trẻ con chưa muốn đi ngủ, nếu như phụ huynh hù doạ chúng, sẽ khiến chúng mất đi cảm giác an toàn. Những đứa trẻ không có cảm giác an toàn dễ dàng trở nên mất tự tin, đồng thời dẫn đến rất nhiều vấn đề, trong đó bao gồm cả tình trạng quá mẫn của cơ thể. Như vậy làm sao dỗ dành trẻ đi ngủ? Cách làm đúng đắn là gì?
Việc hù dọa trẻ con sẽ có tác dụng khi nào? Kỳ thực phải đợi đến lúc chúng có thể nghe hiểu được (lời của người lớn) mới có tác dụng.
Khi đứa trẻ vẫn chưa hiểu được lời của phụ huynh, phụ huynh thường kiên nhẫn hơn và trò chuyện một cách dịu dàng với trẻ con. Nhưng một khi “tuần trăng mật” đó trôi qua, khi cha mẹ phát hiện ra con mình dường như hiểu được những điều mình nói, việc hù dọa thường rất dễ xuất hiện.
Bởi vì phụ huynh phát hiện cách hù doạ này có tác dụng. Hơn nữa, khi người lớn phát hiện ra phương pháp này rất “ngon ngọt” (thoải mái và có hiệu quả), thì họ không dễ dàng từ bỏ cách làm này. Tuy nhiên, cách làm này có rất nhiều tác dụng phụ, thậm chí có thể dẫn tới tổn thương cho cơ thể của đứa trẻ.
Vì sao trẻ con thường khó ngủ?
Trẻ con trằn trọc khó ngủ, hoặc không chịu đi ngủ, có thể có vài tình huống mà phụ huynh phải nhận ra.
Tình huống thứ nhất là đứa trẻ ăn tối hơi trễ, thức ăn vẫn chưa tiêu hóa hoàn toàn thì chúng ta lại bắt trẻ đi ngủ. Lúc này trẻ con không thể không cố gắng nằm ngủ, đó là một việc rất đau khổ, sẽ khiến cho tỳ vị bất hoà (theo Trung y, có nghĩa là tiêu hóa và hấp thu thức ăn không được tốt), thức ăn bị ứ trệ ở đó. Những đứa trẻ khỏe mạnh sẽ cảm thấy không thoải mái, cần một khoảng thời gian để thức ăn tiêu hóa một phần tương đối thì trẻ mới có thể đi ngủ được.
Còn nữa, đó là bữa tối cho trẻ ăn những thức ăn có dễ tiêu hoá hay không. Tôi kiến nghị thức ăn giàu đạm tốt nhất nên ăn vào ban ngày, ví dụ các loại thịt, trứng. Không phải nói rằng buổi tối không thể ăn thịt, mà chú ý không nên ăn quá nhiều thịt. Nếu như bữa ăn tối có quá nhiều thịt sẽ ảnh hưởng đến việc tiêu hóa của trẻ vào ban đêm, càng ảnh hưởng đến thời gian thức dậy của trẻ vào ngày hôm sau, đứa trẻ có thể không chịu thức dậy. Đây là một hiện tượng rất phổ biến, có quá nhiều ví dụ có thể chứng minh.
Có một điều, hiện nay trong thời gian nuôi dạy con, các phụ huynh thường vẫn đi làm, buổi sáng vội vội vàng vàng có khi không có thời gian chuẩn bị bữa ăn sáng, chỉ có thể đợi sau khi tan sở về mới làm một bữa ăn tối thật thịnh soạn. Kết quả là những đứa trẻ cũng theo cha mẹ chúng, có thói quen ăn bữa tối thật nhiều, thật thịnh soạn.
Đối với vấn đề này, mọi người nên đặt một cái bàn tính của Trung Quốc ở ngay cửa ra vào. Vì sao phải đặt bàn tính? Đó là mỗi người đều phải có một khái niệm về bàn tính, tức là “có mất thì sẽ được”. Hôm nay nuôi dạy con một cách vội vội vàng vàng như vậy, thì sau này sẽ phải trả một cái giá đắt tới chừng nào?
Con người nếu có thể nhìn thấy hậu quả trong tương lai, thì có thể thay đổi suy nghĩ và hành vi của hiện tại. Tôi nghĩ mỗi người nhất định phải lựa chọn, cho dù mỗi ngày thức dậy sớm nửa tiếng đồng hồ để làm bữa ăn sáng, cũng không muốn sau này phải mất thời gian ba tiếng đồng hồ, thậm chí là ba ngày để thay đổi hành vi sai lầm của một đứa trẻ. Đó là một việc không đáng.
Điều thứ hai là người lớn phải hiểu được vào ban ngày có những sự việc gì xảy đến với đứa trẻ. Đó là một loại tích lũy năng lượng và có hai trạng thái. Một loại là năng lượng hưng phấn rất cao, một loại khác là năng lượng lo âu rất lớn. Khi đứa trẻ không dễ dàng chìm vào giấc ngủ, có thể chúng vẫn đang sợ hãi, hoặc là đang trong trạng thái hưng phấn.
Bình thường chúng ta nên chăm sóc tốt mối quan hệ giữa cha mẹ và con cái, khi trẻ con từ trường học trở về nhà, phụ huynh phải thực sự quan tâm chúng. Vì vậy chúng tôi thường đề nghị vào buổi tối nên ăn sớm một chút. Nếu như phụ huynh đi làm về trễ, có thể ăn nhẹ nhàng, đơn giản một chút, không cần mất quá nhiều thời gian để chuẩn bị. Như vậy có thể dành thời gian sau bữa ăn tối, cùng con nhớ lại những việc xảy ra suốt ngày hôm đó. Ví dụ: hôm nay ở trường học con có kết bạn mới không, có việc gì khiến con vui vẻ không, hoặc là có phát hiện được việc gì mới vẻ và thú vị không! Hãy cùng con bạn trò chuyện về những đề tài này.
Hướng dẫn con bạn phát hiện những điều mới mẻ
Tôi còn nhớ có một nghiên cứu có kết quả khá thú vị. Nghiên cứu nói rằng khi trẻ con tan học về, câu nói đầu tiên mà các phụ huynh người Hoa thường nói với trẻ là: hôm nay việc thi cử của con như thế nào? Bài tập làm xong chưa? Giáo viên có mắng con không vậy… Những lời nói này sẽ tạo nên áp lực rất lớn đối với trẻ con, khiến cho trẻ không muốn giao lưu với cha mẹ.
Bộ não của trẻ con phát triển rất nhanh, ngôn ngữ chỉ dẫn của người lớn có ảnh hưởng rất lớn đối với trẻ con. Nếu như người lớn dẫn dắt trẻ con nói về việc có phát hiện được điều gì mới mẻ và thú vị, thì đứa trẻ đó sẽ chú tâm phát hiện những thứ mà trước đây chưa có, cháu sẽ phát hiện cuộc sống này thực sự rất thú vị. Buổi sáng sẽ chịu khó thức dậy sớm, bởi vì đứa trẻ cảm thấy mỗi ngày mới đều có hy vọng, có rất nhiều thứ mới mẻ cuốn hút.
Và những thứ đó được gia đình coi trọng, lúc cả nhà cùng ăn buổi tối là khoảng thời gian quý giá mà mọi người sẽ cùng bàn luận về những thứ này. Phụ huynh phải làm gương, kể về bản thân trong công việc đã phát hiện ra những điều gì, và học được những điều gì.
Người lớn làm gương sẽ dẫn dắt đứa trẻ đi trên một quỹ đạo đúng đắn. Nhờ vậy trẻ con sẽ giữ được một cảm giác an toàn và tin tưởng, những đứa trẻ như vậy dễ dàng theo được quỹ đạo. Tuy rằng trẻ rất vui, rất hưng phấn, nhưng cháu biết được trình tự những gì phải làm vào buổi tối, mỗi khi đến giờ thì cháu sẽ tự lên giường nằm ngủ. Hơn nữa, phụ huynh phải dạy cho trẻ con trình tự các việc trong sinh hoạt, trẻ con biết rằng trước khi đi ngủ phải làm những việc gì để chuẩn bị.
Đây là việc rèn luyện tính tự giác cho trẻ con, phụ huynh có thể bắt đầu từ khi chúng còn nhỏ, dẫn dắt chúng học tập tính tự giác, đứa trẻ sẽ biết được khi nào phải làm những việc gì. Khi đứa trẻ muốn điều gì, phụ huynh phải dạy chúng biết dùng lời nói giao tiếp có lý tính, giúp người khác nghe hiểu được và có hiệu quả để biểu đạt nhu cầu của chúng, chứ không phải dùng phương thức đánh người, hoặc dùng chiếc giày (ném giày để biểu đạt chúng cần gì).
Giá trị tồn tại của trẻ con
Khi phụ huynh cùng con mình nhớ lại việc hạnh phúc nhất trong ngày, có một điều quan trọng là giúp con nhận ra giá trị tồn tại của bản thân, tức là hỏi con hôm nay đã giúp được ai điều gì. Giá trị tồn tại của con là giúp cho hoàn cảnh này trở nên tốt đẹp hơn. Phụ huynh có thể dùng phương thức làm gương để dạy con trẻ biết giúp đỡ người khác, ví dụ như dẫn con mình cùng đi nhặt rác, sau khi nhặt xong thì quay đầu nhìn lại, chỗ đó trở nên sạch sẽ và trong lòng cũng cảm thấy thoải mái. Nhưng không cần thiết phải khen thưởng cho hành vi nhặt rác của con, tôi sẽ nói với trẻ hãy quay đầu nhìn lại. Để cho đứa trẻ cảm nhận được sự khác biệt.
Khi trẻ con quen với những việc này sẽ không trở về nhà đòi phụ huynh khen thưởng. Nếu không, cháu sẽ mặc cả với người lớn, con đã làm xong việc gì, cha mẹ phải khen thưởng con như thế nào. Nếu không cho con thứ này, con sẽ không làm nữa.
Tôi đã gặp một đứa trẻ vô cùng thông minh, lúc cháu đi học mẫu giáo, cháu cứ đứng ở đằng sau mà không chịu đi tiếp. Tôi hỏi cháu sao không đi nữa, cháu trả lời rằng mọi người không cho con thứ gì để khen thưởng con, tại sao con phải đi tiếp? Tôi không kiến nghị phụ huynh luôn dùng khen thưởng, trừng phạt, hoặc phương thức uy hiếp để đối đãi với trẻ con. Vì cách làm như vậy sẽ khiến phụ huynh rất khổ sở sau này.
Trước khi trẻ đi ngủ phải cho trẻ cảm giác an toàn
Đối với trình tự đúng đắn trước khi đi ngủ của một đứa trẻ, tôi kiến nghị trước khi đi ngủ nửa giờ đồng hồ, đứa trẻ phải hoàn thành những việc như rửa mặt, đánh răng, rửa chân,… Tốt nhất trẻ con chuẩn bị đi ngủ từ 8 giờ rưỡi đến 9 giờ tối. Hơn nữa, phụ huynh nên đọc sách cho con nghe và ôm ấp nó, để cảm giác an toàn đó được tiếp tục cho đến giây phút đứa trẻ chìm vào giấc ngủ. Trước đây có cách nói “kể chuyện ru ngủ” để nói về việc ở cạnh giường kể chuyện cho con nghe, cho dù trong lúc người lớn kể chuyện thì chính bản thân ngủ thiếp đi cũng không sao.
Điều quan trọng hơn là phụ huynh hiểu được ban ngày đứa trẻ này có xảy ra việc gì khiến cháu lo lắng, sự sợ hãi của cháu còn chưa được hóa giải thì rất khó đi ngủ. Nếu như ban ngày ở trường học, đứa trẻ này đã có một số hành vi không đúng nguyên tắc, có lúc giáo viên sẽ nói: con nhớ nhé, cô sẽ kể lại cho cha mẹ con việc này…
Đợi đến khi đứa trẻ về nhà, cháu sẽ suy đoán liệu cha mẹ có biết chưa, lo sợ cha mẹ sẽ trừng phạt nó, cháu cứ một mực suy đoán như vậy. Những suy đoán này khiến cho đứa trẻ hồi hộp không yên, cho dù phụ huynh để trẻ lên giường và đắp chăn, trẻ cũng không thể ngủ được, cháu vẫn còn lo sợ và không biết phụ huynh sẽ làm gì với mình.
Đối với việc ôm ấp trẻ con, có một số phụ huynh người Hoa không muốn ôm con mình khi chúng hơi lớn một chút, đặc biệt là bé trai. Ví dụ khi bé trai được 4,5 tuổi thì phụ huynh có thể không ôm chúng nữa. Ở đây là xã hội phương Tây, trong trường học thì giáo viên vẫn ôm trẻ con, tôi nghĩ phụ huynh người Hoa cũng không cần câu nệ, trước khi ôm con mình, có thể nói với cậu bé ấy: “con là một bé trai ngoan ngoãn.” Như vậy là được rồi.
Sau khi trẻ con làm vệ sinh xong lên giường ngủ, phụ huynh cùng con đọc sách, và ôm ấp, vỗ về con, không được hù doạ con, không được nói những lời này nữa: “nếu không ngủ thì con sói xám lớn sẽ đến đây, nếu không ngủ thì cảnh sát sẽ đến đây.” Hù dọa trẻ con từ lúc nhỏ có thể gây ra những rắc rối không cần thiết cho chúng trong tương lai. Rốt cuộc đó là những rắc rối gì? Xin đợi tập sau giải đáp.
Tiến sĩ Trần Ngạn Linh có hơn 30 năm kinh nghiệm giúp đỡ các bậc cha mẹ và giáo viên ở Trung Quốc, Đài Loan, Hồng Kông, Nhật Bản, Singapore, Malaysia, Indonesia, Hoa Kỳ, Âu Châu, Úc Châu, và New Zealand. Nhiều phụ huynh và giáo viên xem cô Trần là nhà cố vấn trọn đời. Khả năng tư vấn của cô không chỉ giới hạn lĩnh vực nuôi dạy con trẻ và giáo dục, mà còn bao gồm nghiên cứu phát triển và thiết lập văn hóa doanh nghiệp cho các công ty tư nhân. Kinh nghiệm trong nhiều lĩnh vực khác nhau giúp cho cô Trần có cái nhìn toàn diện và tổng quát hơn trong việc hướng dẫn các bậc cha mẹ và các giáo viên khác bồi dưỡng nên những nhân tài khỏe mạnh.
Tiến sĩ Trần có bằng tiến sĩ Tâm lý học chỉnh thể và Năng lượng y học của Đại học Y khoa Thân Tâm Hoa Kỳ (nay là Viện nghiên cứu Thân và Tâm), Thạc sĩ Học viện Đại học Y Đài Loan, Thạc sĩ Phát triển nhi đồng Đại học California (US), Thạc sĩ về Giáo dục năng khiếu của Đại học California và chứng chỉ lập trình máy điện toán. Video bài diễn văn trên truyền hình của cô được Thư viện Chính phủ Trung Hoa Dân Quốc lưu giữ, và được China Airlines International phát sóng.
Mời bạn xem video [ Khóa học dành cho cha mẹ – Tập 7]
Phụ trách biên tập: Tào Cảnh Triết
Bách Hợp biên dịch
Quý vị tham khảo bản gốc từ Epoch Times Hoa ngữ
Xem thêm:
