Viết lại kịch bản hẹn hò
Trong một nền văn hóa hẹn hò không còn tiêu chuẩn và kỳ vọng, làm thế nào để ta tìm thấy sự kết nối chân thành trong một mối quan hệ?
Khách hàng tìm đến cô Leila Tomasone với những câu hỏi, những thất bại và sự bối rối về đời sống tình yêu của họ.
“Hẹn hò — từ đó có nghĩa là gì?” Tomasone đặt câu hỏi. Cô là một chuyên gia tư vấn về các mối quan hệ đồng thời là một bà mẹ hai con sống ở Virginia. Cô cho biết, khái niệm hẹn hò đã từng không tồn tại. Các cuộc hôn nhân xưa kia được sắp xếp bởi bề trên, nhưng trong thời hiện đại, tán tỉnh và hẹn hò trở thành một việc công khai và phổ biến. “Những chàng trai trẻ tuổi sẽ gọi điện đến nhà của một cô gái trẻ để xin phép gia đình cô ấy, gia đình sẽ nhấc máy và muốn biết anh chàng này là ai.”
Các thiếu nữ trẻ sẽ đến những cuộc hẹn hò này, với sự kỳ vọng là họ còn trong sáng (thậm chí cô ấy có thể được hộ tống). Tomasone nói: “Tiêu chuẩn cho hành động thân mật trong một mối quan hệ là hôn nhân. Và người ta hiểu rằng nếu một người đàn ông đưa một cô gái trẻ đi chơi trong vài buổi hẹn hò, thì họ cuối cùng sẽ tiến tới hôn nhân hoặc anh ta đang lãng phí thời gian của cô ấy.”
Những kịch bản, tiêu chuẩn và kỳ vọng đó đã hoàn toàn biến mất, nhưng không có điều mới nào thay thế. Có người hỏi Tomasone rằng việc rủ ai đó đi hẹn hò hay chấp nhận lời hẹn hò liệu có ý nghĩa gì hay không, họ có nghĩa vụ nào không và liệu lời nói của họ có cần đi đôi với việc làm không. Những câu hỏi cơ bản về mối quan hệ như liệu đối phương có đang đồng thời gặp gỡ người khác hay chuyện này rồi sẽ đi đến đâu là những điều mà mọi người không biết phải hỏi như thế nào, hoặc tệ hơn, chỉ là những suy đoán trong đầu.
Tomasone bắt đầu đưa ra lời khuyên cho bạn bè của mình, và nó đã tạo ra ảnh hưởng tích cực trong vòng kết nối của cô ấy. Kể từ đó, cô ấy đã biến kỹ năng này thành một công việc kinh doanh. Tomasone tiết lộ rằng, sự thật là nó bắt đầu từ những vấn đề trong mối quan hệ của chính cô.
Cô chia sẻ: “Nó bắt đầu với trải nghiệm của tôi về một cuộc hôn nhân tồi tệ và sau đó lại có một số mối quan hệ tồi tệ và thứ tôi cần làm là sàng lọc và sắp xếp lại”. Đó là “lửa thử vàng”, nhưng thông qua những sai lầm, cô ấy đã nắm bắt được tâm lý trong các mối quan hệ, cũng như các nguồn lực, kỹ năng và
chiến lược, và nhận ra rất nhiều người khác cũng có nhu cầu như vậy.
Văn hóa không hẹn hò
Trải nghiệm của Tomasone không phải là hiếm hoi và thậm chí chưa đến mức cực đoan.
Giáo sư Kerry Cronin của Đại học Boston đã gây xôn xao cách đây vài năm khi bà bắt đầu “Dự án hẹn hò” của mình. Bà giao cho sinh viên một bài tập, yêu cầu họ phải hẹn ai đó đi chơi. Trong các cuộc nói chuyện của mình, bà chia sẻ những email từ hài hước đến bi thảm: từ một sinh viên “cảm thấy mình giống như một nữ thần” khi mời được một người đi uống cà phê và có rất nhiều người khen cô “thật dũng cảm” vì họ đã nghe về bài tập của Giáo sư Cronin; cho đến một sinh viên năm cuối ban đầu tuyên bố thích văn hóa “hookup” (chấp nhận việc hẹn hò tình dục mà không nhất thiết có tình cảm hay sự ràng buộc trong mối quan hệ), vì cô ấy thấy không muốn hoặc không cần phải hẹn hò, nhưng bốn năm sau chính cô gái đó đã yêu cầu Giáo sư Cronin “làm ơn sửa chữa” điều ấy.
Cronin nói thêm rằng không hẳn là giới trẻ quan hệ tình dục nhiều hơn, mà là văn hóa “sống thoáng” và không ràng buộc trong việc đi chơi và hẹn hò đã trở nên phổ biến, đến mức rủ ai đó đi uống cà phê trong một buổi hẹn hò kéo dài 60 đến 90 phút hoàn toàn gây căng thẳng cho rất nhiều sinh viên — cả những sinh viên có thành tích cao và thích nghi tốt với xã hội. Họ thực sự không biết hẹn hò là gì. Ý tưởng làm quen với ai đó và học cách bộc lộ bản thân là một điều xa lạ.
Vì vậy, bà Cronin đưa ra các quy tắc (như bắt chuyện trực tiếp, lên lịch hẹn hò cho ba ngày tới, v.v.), và thủ tục có vẻ kỳ quái này đã lan truyền ra toàn bộ khuôn viên trường. Việc mời ai đó hẹn hò hoặc nhận được lời mời hẹn hò sẽ ít kỳ lạ hơn khi biết rằng “đó là bài tập giáo sư giao cho.”
Tại bờ biển đối diện ở California, các nhà làm phim Megan Harrington và Catherine Fowler Sample đã có mặt tại một bữa tiệc của bạn bè, với hơn một chục thiếu nữ ở độ tuổi 20, tất cả đều độc thân và không hẹn hò. Harrington cho biết, một nửa dân số Hoa Kỳ còn độc thân và cảm thấy nỗi cô đơn đang chế ngự, hay họ kết nối với ai đó nhưng lại cảm thấy mất kết nối. Họ cũng có cảm giác thất vọng khi nghiền ngẫm những bộ phim, bài hát, chương trình truyền hình và các bài báo về cách sống một cuộc sống độc thân tốt đẹp; họ bắt đầu cụ thể hoá những lý tưởng hứa hẹn mang lại hạnh phúc và sự trọn vẹn đó, nhưng họ không thể đạt được nó khi làm theo những kịch bản này.
Harrington nói: “Đó là trạng thái thiếu kết nối chân thật với người khác.” Cô ấy không xa lạ gì với kiểu hẹn hò truyền thống, nhưng những sinh viên ít hơn cô cả chục tuổi trong khuôn viên trường đại học không có khái niệm về “ngày hẹn hò đầu tiên” (coffee date), và đó là điều họ muốn nghiên cứu.
Như bà Cronin đã giải thích trong bộ phim, những người trẻ tuổi có thể không được dạy cách hẹn hò, nhưng nền văn hóa đóng vai trò rất lớn và nó đang dạy cho họ văn hóa “hookup” mà họ không ý thức được điều này.
Harrington cho biết trong bộ phim tài liệu, họ đã hỏi rất nhiều câu hỏi mà mọi người thường không nghĩ đến, và mọi người sẽ nhận ra rằng những gì họ xem và nghe nhiều lần sẽ ảnh hưởng đến hành động của họ — ví như có những bài hát mà họ không để ý đến nội dung, dù họ đã nghe nó hàng chục lần.
Harrington nói: “Chúng ta phát triển các thói quen và đó là nền tảng của mọi thứ.” “Cuộc sống độc thân tốt đẹp” mà mọi người đã ‘nhồi vào đầu’ là nơi mà các mối quan hệ bị coi nhẹ, con người lợi dụng nhau, và những thói quen này đã ăn sâu vào lớp trẻ.
Với bộ phim tài liệu và nhiệm vụ hẹn hò, các nhà sản xuất nhằm truyền tải “điều gì đó thực tế hơn, điều gì đó phù hợp hơn với những gì trái tim mọi người đang khao khát, đó là mối quan hệ có sự kết nối chân thành. Không phải giả tạo và không phải chỉ để thỏa mãn nhu cầu cá nhân, không phải mối quan hệ thể xác và chớp nhoáng,” Harrington cho biết.
Fowler Sample nói rằng những thói quen này lan truyền từ các trường đại học. Trong quá trình làm phim tài liệu, cô nhận ra rằng những người 40 tuổi bị mắc kẹt trong những thói quen và cạm bẫy giống như những sinh viên đại học.
“Đây thực sự là một cuộc khủng hoảng có tính chất rộng lớn trong nền văn hóa của chúng ta, nó cần được tìm hiểu và giải thích,” cô nói. Trong quá trình sản xuất bộ phim, chứng kiến phản ứng của khán giả đối với năm nhân vật đang được theo dõi trong quá trình hẹn hò của họ, nghe những câu hỏi và thảo luận sau khi chiếu phim, và thậm chí là bác sĩ sản khoa của cô đề nghị chiếu “Dự án hẹn hò” cho thanh thiếu niên mà không biết cô có liên quan đến bộ phim, Fowler Sample đã nhận ra tầm ảnh hưởng của vấn đề này.
Cô nhận ra, hẹn hò là một chủ đề thú vị, nhưng chắc chắn nó không phải là một chủ đề tầm thường. “Đó thực sự là một trong những chủ đề sâu sắc nhất và nó là thứ đang tác động đến các thế hệ trẻ và các thế hệ tiếp theo nếu chúng ta không thể sửa chữa những gì chúng ta đang làm hiện nay. Nó gần giống như chìa khóa để thế giới tiếp tục phát triển, đó là sự khởi đầu. Nếu không ai hẹn hò, thì sẽ không ai kết hôn, và thế giới sẽ không phát triển được.”
Đó cũng là yếu tố trung tâm trong cuộc khủng hoảng về nỗi cô đơn, như Fowler Sample đã nói. Nếu không có kịch bản ngày hẹn hò đầu tiên, những người trẻ tuổi không biết làm thế nào để làm quen với người khác hoặc làm thế nào để kết nối. Mọi người sẽ “nói chuyện” mãi trên các ứng dụng hẹn hò nhưng không bao giờ đi đến đâu và không bao giờ tạo ra kết nối thực sự. Tình dục hóa việc hẹn hò và làm cho nó thiên về thể xác quá nhanh đã làm xáo trộn kịch bản.
Fowler Sample chia sẻ: “Điều tôi biết và chứng kiến hết lần này đến lần khác là bất chấp sự thất bại này, mọi người đều muốn có một mối quan hệ hạnh phúc, lành mạnh. Họ muốn ngày hẹn hò đầu tiên đó. Họ muốn kết nối với ai đó một cách chân thành.” Cô ấy hy vọng rằng bộ phim sẽ giúp khôi phục lại những cuộc hẹn hò bình thường – là điểm trung gian giữa văn hóa “hookup” hiện nay và văn hoá cam kết đi đến hôn nhân. Chuông đám cưới chưa chắc đã vang lên khi bạn mời ai đó hẹn hò, nhưng người đó nên được đối xử với phẩm giá và sự cân nhắc đúng mực. Điều này đi ngược lại bản chất thực dụng của văn hóa “hookup”, mọi người sẽ luôn lạc lối trong đó.
Cô tiếp tục: “Mọi người cảm thấy rất băn khoăn bởi dường như chẳng có hướng đi cụ thể nào, và mọi người muốn có một giải pháp rõ ràng. Đó là một bất ngờ khác của dự án. Nhìn chung, mọi người muốn có một con đường.”
Một nền văn hóa không có giao tiếp
Tomasone nhận thấy rằng mọi người không chỉ quên cách hẹn hò với nhau mà còn quên cách giao tiếp trong các mối quan hệ. Thông thường, hai người dễ dàng ngủ với nhau ngay lập tức mà không đề cập đến mối quan hệ của họ là gì và nó sẽ đi đến đâu. Hai người có thể có những ý kiến hoàn toàn khác nhau về mối quan hệ của họ.
Tomasone nói: “Có những giả định mà mọi người mặc định trong đầu khi hẹn hò.” Ai đó dễ dàng nói rằng họ không nghĩ bản thân có bất kỳ trách nhiệm nào khi hẹn hò, nhưng thực tế là tất cả những người mà cô ấy trò chuyện đều cảm thấy có sự ràng buộc, do văn hóa.
“Cần rất nhiều sự tự tin để gạt bỏ những kỳ vọng về văn hóa và nói rằng đây là điều tôi muốn, đây là những gì tôi có, bạn có thể chấp nhận hoặc không, và hãy đề nghị hẹn hò với một người mà có thể sẽ không chấp nhận bạn. Điều đó cũng thực sự khó khăn,” Tomasone nói. Mọi người dường như cảm thấy cần phải có nghĩa vụ nhanh chóng trở nên thân thiết trong mối quan hệ hoặc cho rằng họ là duy nhất và người mà họ đang gặp gỡ không tìm hiểu thêm bất kỳ ai khác.
Tuy nhiên, không có quy tắc nào. Mỗi người có những bức tranh tinh thần khác nhau về mối quan hệ của họ là gì và nó đang hướng tới đâu.
Trên thực tế, các giả định đã ăn sâu vào tâm trí đến mức nhiều người thậm chí không tỉnh táo suy nghĩ về những gì họ muốn khi hẹn hò; đôi khi họ ngạc nhiên khi Tomasone hỏi. Có một khoảnh khắc bừng tỉnh, khi họ nói, “Ồ, tôi có thể đòi hỏi những gì tôi muốn.”
Nhu cầu tư vấn tình cảm gia tăng
Đối với những người đã hẹn hò không theo quy tắc trong nhiều năm, việc đặt ra những tiêu chuẩn đó nói dễ hơn là làm. Câu hỏi lớn nhất mà Tomasone được hỏi là làm thế nào để khẳng định bản thân khi họ đặt ra các tiêu chuẩn của mình trong buổi hẹn hò, và liệu họ có quyền đòi hỏi hẹn hò theo cách của họ hay không.
Theo Tomasone, nếu trong một nền văn hoá mà người ta chỉ nghĩ đến hai kiểu hẹn hò, một là cho rằng mình là duy nhất và tiến tới quan hệ một vợ một chồng, hai là đi chơi mà không biết mối quan hệ của mình sẽ đi đến đâu hay khi nào đám cưới sẽ diễn ra, thì người đó sẽ phải dành rất nhiều thời gian suy ngẫm lại khi họ bắt đầu hẹn hò có mục đích. Họ sẽ phải bắt đầu với việc xác định xem họ muốn gì trong cuộc hẹn hò này.
Hầu hết những khách hàng muốn tư vấn hẹn hò đều có suy nghĩ về hôn nhân và gia đình, và nếu họ quay trở lại văn hóa hẹn hò “hookup” như trước, họ sẽ hẹn hò với nhiều người, nhưng cũng phải quyết định xem người đó có thực sự dành cho họ hay không (như chuyên gia nuôi dạy con cái Kari Kampakis đã lưu ý, “Hẹn hò thực chất chỉ là sự từ chối”). Nếu họ hẹn hò có một mục đích rõ ràng, họ cũng sẽ suy nghĩ một cách thông suốt xem liệu các giá trị của họ có phù hợp với nhau hay không và thảo luận về những điều này.
Tomasone đặc biệt dặn dò phụ nữ rằng đừng nhanh chóng biến mình trở thành người duy nhất; hãy để cho những người họ đang gặp gỡ hiểu rằng trên thực tế, người đàn ông dẫn dắt nhịp độ của mối quan hệ và là người phát triển tình trạng mối quan hệ lên thành duy nhất.
Tomasone nói: “Nếu anh ấy yêu cầu cô ấy trở thành người duy nhất của anh ta, thì điều đó không được giả định đã xảy ra cho đến khi nó thực sự xảy ra.” Đây không phải là vấn đề chúng ta có hiểu điều đó không, mà là chúng ta thực sự làm được điều đó hay không. “Một phần trong quá trình học hỏi là trải qua các bước kỹ thuật. Bạn có thể nói, ‘Tôi muốn đặt ra các tiêu chuẩn cao’, tốt, bạn cần phải thực hành với các tiêu chuẩn cao và hành động như vậy trước khi nó thấm nhuần ở bên trong bạn.”
Tomasone tư vấn cho các cặp đôi đã kết hôn cũng như những người độc thân và những gì cô ấy nhận ra là những vấn đề giao tiếp này theo họ cả trong hôn nhân.
Nếu một người thường xuyên giả định trong đầu về ý muốn hoặc suy nghĩ của vợ/chồng họ thay vì thảo luận cởi mở về những điều này, họ có thể cho rằng mình đang giải quyết ổn thỏa mọi thứ trong đầu. “Điều đó giống như loại bỏ chính bạn và quan điểm của bạn khỏi mối quan hệ, và làm thế nào bạn có thể xây dựng được một mối quan hệ nếu bạn đang dần gạt bỏ mình ra khỏi nó?” cô ấy nói. Trên thực tế, những gì họ có là một mối quan hệ phụ thuộc không lành mạnh.
Tomasone nói: “Lời khuyên khi hẹn hò rất hữu ích vì đó là tất cả những điều họ cần biết để có một mối quan hệ tuyệt vời. Bạn phải theo kịp [giao tiếp] và không để nó rơi bên lề đường.”
Catherine Yang
Ngân Hà biên dịch
