Ban xuất huyết tuổi già và cách điều trị
Ban xuất huyết tuổi già là một tình trạng ảnh hưởng đến người cao tuổi và được biết đến theo nhiều tên gọi khác nhau, chẳng hạn như: ban xuất huyết senilis, xuất huyết dưới da, hoặc ban xuất huyết Bateman.
Bác sĩ da liễu người Anh Thomas Bateman lần đầu tiên mô tả ban xuất huyết tuổi già vào năm 1818.
Chính xác thì ban xuất huyết tuổi già là gì?
Định nghĩa cơ bản nhất của ban xuất huyết tuổi già là khi da của người già dễ bị bầm tím hơn.
Những người cao tuổi có làn da mỏng và yếu ớt hơn, do đó, các vết bầm tím dễ hình thành hơn. Ở giai đoạn đầu, những vết bầm này có màu đỏ tía. Người cao tuổi thường xuất hiện ban xuất huyết trên cánh tay, nhưng cũng có thể xảy ra ở lớp màng nhầy, đặc biệt là ở miệng và các cơ quan nội tạng.
Mặc dù có vẻ như một chấn thương nghiêm trọng đã gây ra ban xuất huyết. Nhưng các vết bầm tím cũng có khả năng là do một chấn thương nhẹ. Các đốm xuất huyết lớn được gọi là bầm máu trong khi các đốm nhỏ hơn được gọi là nốt xuất huyết.
Sự phổ biến của ban xuất huyết tuổi già
Ban xuất huyết tuổi già xảy ra phổ biến nhất ở người cao tuổi với khoảng 11.9% người lớn trên 50 tuổi mắc bệnh. Tỷ lệ mắc bệnh cũng cao nhất ở những người tiếp xúc nhiều hơn với ánh nắng mặt trời.
Ban xuất huyết tuổi già gần như chỉ gặp ở người cao tuổi với 2% người lớn trên 60 tuổi mắc bệnh và 25% đối với những người trên 90 tuổi.
Nguyên nhân gây ra ban xuất huyết tuổi già
Nhiều người dường như nghĩ rằng ban xuất huyết tuổi già là kết quả của sự thiếu hụt khoáng chất và vitamin, nhưng thực tế không phải như vậy. Dưới đây là một số nguyên nhân tiềm ẩn của ban xuất huyết tuổi già:
- Tia UV: Bức xạ cực tím (UV), giống như khi tiếp xúc với quá nhiều ánh nắng mặt trời, có thể làm suy yếu các mô liên kết ở các mạch máu dưới da. Vì chúng ta tiếp xúc với ánh sáng mặt trời trong nhiều năm, các mô sẽ yếu đi và trở nên mỏng hơn một cách tự nhiên khi về già.
- Thuốc men: Lạm dụng thuốc chống đông máu, chẳng hạn như steroid và aspirin.
- Các bệnh mạch máu.
- Bệnh tiểu đường: Được xác định bằng lượng đường trong máu cao trong một thời gian dài.
- Giảm tiểu cầu: Được định nghĩa là sự thiếu hụt tiểu cầu trong máu, dẫn đến chảy máu vào các mô và bầm tím.
- Xuất huyết không liên quan đến giảm tiểu cầu: Bao gồm rối loạn đông máu, các thuốc ảnh hưởng đến chức năng tiểu cầu, mạch máu dễ vỡ, viêm mạch máu, thay đổi áp lực lên mạch máu trong khi sinh, u máu (một khối u lành tính ở trẻ sơ sinh) và amyloidosis, một rối loạn xảy ra khi protein amyloid lắng đọng trong các mô.
- Nhiễm trùng do não mô cầu: Có thể dẫn đến viêm màng não, căn bệnh nguy hiểm liên quan đến nhiễm trùng não và tủy sống. Não mô cầu cũng có thể gây ra ban xuất huyết và nhiễm khuẩn huyết.
Các triệu chứng của ban xuất huyết tuổi già
Bất chấp những gì một số người nghĩ, người già không đột nhiên thức dậy với những đốm đỏ tím trên da. Có một vài biểu hiện phổ biến dẫn đến ban xuất huyết tuổi già có thể xuất hiện trước khi bị bầm tím, bao gồm:
- Da mỏng
- Da dễ bị rách
- Vết thương da màu sẫm có hình dạng bất thường, dài từ 1-4cm xuất hiện trên bàn tay, cẳng tay và đôi khi ở mặt hoặc cổ.
- Vùng da lân cận thường mỏng, kém đàn hồi.
- Bầm tím biến mất trung bình trong khoảng ba tuần.
- Các vết vàng hoặc nâu xuất hiện ở nơi từng có vết bầm tím.
- Vết bầm tím xuất hiện khi có hoặc không có chấn thương nhẹ.
- Vết bầm tím xảy ra tái phát.
- Một trong những điểm khác biệt giữa ban xuất huyết tuổi già và vết bầm tím thông thường là các vết bầm tím thường xuyên thay đổi màu sắc. Trong khi ban xuất huyết tuổi già không thay đổi màu sắc, chúng vẫn có màu tím cho đến khi biến mất. Đôi khi, vết vàng nâu sẽ thay thế vết bầm tím trong một thời gian ngắn, nhưng cũng có thể tồn tại vĩnh viễn trong một số trường hợp. Có những người phải vật lộn với các dấu hiệu và triệu chứng của ban xuất huyết tuổi già. Khi chỉ có một vài vết thương hoặc vết thâm, họ sẽ cố gắng trang điểm để che đi.
Chẩn đoán ban xuất huyết tuổi già
Để chẩn đoán ban xuất huyết tuổi già, bác sĩ sẽ tiến hành kiểm tra kỹ lưỡng bệnh nhân ở các khu vực tay, chân, cổ, mặt và nách nhằm phát hiện mọi vết bầm tím hoặc teo da. Thử nghiệm Beam’s arms cũng có thể được thực hiện để kiểm tra cấu trúc và chức năng của thành mao mạch. Ngoài ra, còn có các xét nghiệm trong phòng thí nghiệm như: xét nghiệm tiểu cầu, đo sức bền thành mao mạch và xét nghiệm đông máu kiểm tra các vấn đề về đông máu và nút tiểu cầu.
Chẩn đoán phân biệt của ban xuất huyết tuổi già thường được đưa ra để phân biệt với các tình trạng bệnh khác có triệu chứng tương tự. Dưới đây là danh sách bao gồm hầu hết các xét nghiệm liên quan đến chẩn đoán phân biệt ban xuất huyết tuổi già:
- CBC: Công thức máu đầy đủ có tính phần trăm từng loại bạch cầu
- PT, aPTT và INR: Đánh giá chức năng đông máu
- Kiểm tra nước tiểu nhằm loại trừ ban xuất huyết Henoch-Schonlein, một tình trạng viêm các mạch máu nhỏ.
- LFT: Xét nghiệm chức năng gan để loại trừ viêm gan
- ESR hoặc CRP: Tốc độ máu lắng hoặc protein phản ứng C để đánh giá tình trạng viêm liên quan đến các bệnh mạch máu tiềm ẩn.
- RFT: Kiểm tra chức năng thận
- Cấy vi khuẩn ở da và máu
- RF: Yếu tố dạng thấp
Viêm khớp dạng thấp, lupus và hội chứng Sjogren là tất cả các bệnh mô liên kết hỗn hợp có liên quan đến ban xuất huyết. Ngoài ra, một số người có khối u ác tính bên trong, bao gồm ung thư hạch, đa u tủy và bệnh bạch cầu đều có dấu hiệu ban xuất huyết.
Điều trị và ngăn ngừa ban xuất huyết tuổi già
Ban xuất huyết tuổi già không cần điều trị. Các tổn thương hoặc vết bầm tím thường tự khỏi mà không gây ra bất kỳ biến chứng nghiêm trọng nào cho sức khỏe.
Nhưng loại ban này có xu hướng mãn tính. Nói cách khác, ban xuất huyết tuổi già thường tái diễn và mọi người phải sống với những vết ban đỏ tím đến cuối đời. Những người có vết rách da nên đến gặp bác sĩ để được tư vấn về cách xử trí vấn đề.
Mặc dù đây là một lĩnh vực nghiên cứu mới, nhưng một nghiên cứu được công bố trên Journal of Drugs in Dermatology đã chỉ ra rằng ăn cam quýt giàu bioflavonoid hai lần mỗi ngày là phương thuốc tự nhiên cho ban xuất huyết tuổi già. Nghiên cứu này cho thấy một nhóm 70 người cao tuổi sử dụng “hỗn hợp bioflavonoid trong trái cây có múi” đã giảm 50% các tổn thương ban xuất huyết.
Nhiều nghiên cứu được tiến hành sau đó, bao gồm các cuộc điều tra về cách các chất bổ sung khác có thể tác động đến ban xuất huyết tuổi già. Trong khi đó, những người bị tình trạng này cũng được khuyến khích sử dụng biện pháp chống nắng khi ra ngoài trời để ngăn ngừa mụn trong tương lai và thoa kem dưỡng ẩm để bảo vệ da.
Trong phần lớn các trường hợp ban xuất huyết tuổi già, việc điều trị là không cần thiết. Nhưng đối với những người không thích sự tồn tại của các vết bầm tím, có một số lựa chọn dành cho họ. Ví dụ, bác sĩ có thể kê đơn retinoids tại chỗ, giúp ngăn ngừa lão hóa da, từ đó làm giảm sự xuất hiện của ban xuất huyết.
Tuy nhiên, những công thức retinol này có thể mang lại những tác dụng phụ không mong muốn và đôi khi tác hại lớn hơn lợi ích. Bạn cũng nên mặc đồ bảo hộ để tránh bị thương và dẫn đến bầm tím thêm.
Một nghiên cứu về các lựa chọn thay thế đã phát hiện ra rằng việc thoa các sản phẩm có yếu tố tăng trưởng biểu bì lên vùng ban xuất huyết cũng có thể giúp da dày lên và giảm tổn thương.
Một số nghiên cứu đã tìm hiểu về việc sử dụng vitamin K tại chỗ để giảm sự xuất hiện của vết bầm tím. Nhưng không có nghiên cứu nào được thực hiện đối với ban xuất huyết tuổi già. Vì vậy hãy nói chuyện với bác sĩ của bạn trước khi sử dụng loại thuốc này.
Một số bệnh nhân có thể tìm kiếm sự giảm đau từ thảo dược Arnica Montana. Arnica Montana có đặc tính chống viêm và kiểm soát chảy máu, do đó giúp điều trị ban xuất huyết hiệu quả. Arnica Montana có thể được dùng bằng đường uống hoặc ngoài da. Điều quan trọng là nếu bạn bị ban xuất huyết tuổi già, bạn phải tránh các loại thực phẩm và đồ uống có thể làm máu khó đông.
Thật đáng tiếc, nhưng đối với nhiều người, ban xuất huyết tuổi già là một tình trạng đi kèm với tuổi tác. Số lượng người cao tuổi ở các quốc gia công nghiệp phát triển tiếp tục tăng. Vì vậy, tỷ lệ mắc ban xuất huyết tuổi già và các tình trạng da liên quan đến tuổi tác khác dự kiến sẽ tăng đáng kể trong vài thập kỷ tới.
Thiên Vân biên dịch
Quý vị tham khảo bản gốc tại The Epoch Times
