Liệu Trung Quốc có sớm kiểm soát cả ông Elon Musk và SpaceX?
Vào cuối tháng Tư, ông Elon Musk đã hủy chuyến đi đến Ấn Độ vào phút chót để có mặt tại Bắc Kinh và đạt được thỏa thuận giải cứu Tesla. Hiệu quả lập tức thấy rõ: Cổ phiếu của nhà sản xuất xe điện Tesla, vốn từ lâu không mấy được ưa chuộng ở Wall Street, đã tăng vọt sau tin tức này.
Giờ thì Hoa Thịnh Đốn phải lo lắng về việc liệu Trung Quốc có nắm quyền kiểm soát một công ty khác của ông Musk là SpaceX, hay không. Công ty này đóng vai trò rất quan trọng trong tham vọng không gian của Hoa Kỳ.
Trong chuyến đi kéo dài hai ngày của ông Musk tới Trung Quốc, vốn là lần thứ hai ông thực hiện một chuyến đi như vậy trong vòng chưa đầy một năm, vị tỷ phú này đã tuyên bố rằng ông đã đạt được thỏa thuận với Baidu của Trung Quốc về phần mềm bản đồ và điều hướng. Hiệp hội các Nhà sản xuất Xe hơi Trung Quốc (CAAM) cho biết trong một tuyên bố hôm 28/04 rằng xe Model 3 và Model Y của Tesla đã vượt qua các yêu cầu về bảo mật dữ liệu của Trung Quốc.
Tại Trung Quốc, nơi người mua xe thường chú ý đến các tính năng công nghệ hơn là người dân Mỹ, ông Musk muốn tung ra phần mềm “Tự Lái Hoàn Toàn” (Full Self-Driving) của Tesla. Hiện tại, xe của ông chỉ có tính năng hỗ trợ “Tự Lái” (Autopilot) cơ bản. Hầu hết các nhà quan sát đều cho rằng ông đang trên đà nhanh chóng đạt được sự chấp thuận của Bắc Kinh.
Ông Musk chắc chắn cần sự nâng cấp này. Cách đây không lâu, Tesla vẫn được xem là một công ty nổi bật ở Trung Quốc. Giờ thì không còn như vậy nữa. Theo lời ông Scott Foster, một cộng tác viên của tờ Asia Times có trụ sở tại Hồng Kông, công ty BYD và “cả một hạm đội xe điện mới nổi” đang “khiến Tesla ngày càng trông giống một công ty xe hơi thông thường.”
Kết quả là thị phần của Tesla giảm mạnh. Một năm trước, Tesla vẫn giữ vị trí số 1 trong phân khúc bán lẻ xe năng lượng mới ở Trung Quốc. Trong quý đầu tiên của năm nay, công ty đã tụt xuống vị trí thứ ba. Trong giai đoạn này BYD đã bán được 586,000 xe, Geely được 137,000 xe, và Tesla được 132,000 xe. Liệu Tesla có thể cạnh tranh ở Trung Quốc hay không vẫn còn là điều chưa rõ ràng, vì nhà cầm quyền đang làm mọi cách có thể để nghiêng cán cân về phía các đối thủ Trung Quốc.
Ông Musk biết rằng Trung Quốc là “thị trường xe điện con ngỗng vàng.” “Gigafactory” khai trương ở Thượng Hải vào năm 2019 của Tesla là “trái tim và lá phổi” trong hoạt động sản xuất xe hơi của ông Musk. Nhà máy này là nhà máy lớn nhất của Tesla bên ngoài Hoa Kỳ. Trung Quốc hiện là thị trường lớn thứ hai của Tesla.
Hành động của ông Musk đã khiến Tesla phụ thuộc vào Trung Quốc, và những người đang cai trị Trung Quốc đều nhận thức rõ điểm này. Thật không may cho ông ấy, Bắc Kinh có rất nhiều bất mãn với một công ty liên doanh khác mang tính biểu tượng của ông, SpaceX. Bởi vì SpaceX đang cản trở việc Trung Quốc đưa con người lên mặt trăng trước khi Hoa Kỳ quay trở lại mặt trăng, và phi thuyền Starship của ông Musk có thể giúp Hoa Kỳ xây dựng các căn cứ trên mặt trăng nhanh hơn. Ngoài ra, SpaceX còn là một nhà thầu quốc phòng lớn của Hoa Kỳ và quan trọng hơn là đang vận hành chòm vệ tinh Starlink trên quỹ đạo trái đất tầm thấp.
Tính đến tháng trước, Starlink đã có 5,800 vệ tinh đang hoạt động bay vòng quanh trái đất. Đó là một con số đáng kinh ngạc—60% tổng số vệ tinh đang hoạt động. Ông Musk dự tính mở rộng chòm vệ tinh của mình lên 30,000 vệ tinh và hiện có thể đang cân nhắc quy mô 42,000 vệ tinh. Trung Quốc biết rằng, sẽ rất khó có thể bắn hạ được tất cả các vệ tinh này nếu không kích nổ nhiều vũ khí hạt nhân trong không gian, điều đó có nghĩa là quân đội Hoa Kỳ gần như chắc chắn sẽ có thể tiếp tục duy trì quyền tiếp cận không gian trong thời kỳ chiến tranh.
Về chuyến thăm của Musk tới Bắc Kinh, ông William Pesek, một ký giả cấp cao của Forbes thường trú tại Tokyo, đã đặt câu hỏi, “Việc sản xuất thêm nhiều xe Tesla hơn ở Trung Quốc có thể khiến các hợp đồng của SpaceX với nhiều cơ quan chính phủ Hoa Kỳ gặp rủi ro không?”
Ông Pesek đã không hề đặt ra câu hỏi đó một cách ngẫu nhiên. Tờ Washington Examiner đã đưa tin hồi năm 2020 rằng cả ông Cory Gardner, thành viên Đảng Cộng Hòa đại diện cho Colorado, người đương thời là chủ tịch tiểu ban Đông Á của Ủy ban Đối ngoại Thượng viện, và các nhân viên Thượng viện đều đã đang xem xét liệu các hợp đồng của SpaceX với NASA có “tiềm ẩn rủi ro an ninh quốc gia do sự trợ giúp tài chính của Trung Quốc cho công ty xe điện Tesla của ông chủ tỷ phú này hay không.”
“Điều gì có thể ngăn Bắc Kinh trực tiếp đến gặp ông Musk và nói, ‘Chúng tôi sẽ rút hạn mức tín dụng của ông sớm trừ phi ông đưa cho chúng tôi X, Y, hoặc Z?’”, “phụ tá của một thành viên Đảng Cộng Hòa trong Quốc hội tham gia vào các cuộc đàm phán lập pháp toàn diện về quy định cho cơ quan vũ trụ” nói với The Examiner. “Và thực sự chưa rõ về việc liệu có bất kỳ loại cơ chế nào có thể ngăn chặn được điều này xảy ra ngoài sự tự ước thúc của một cá nhân.”
“Người dẫn đầu đổi mới công nghệ của Hoa Kỳ làm sao lại không hiểu được những rủi ro của một mối quan hệ sâu sắc hơn, vướng mắc hơn với Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) đây?” Chuẩn tướng Không quân Hoa Kỳ đã về hưu và doanh nhân công nghệ Blaine Holt cũng hỏi trong một cuộc phỏng vấn với Viện Gatestone. “Thỏa thuận gần đây của ông Musk đòi hỏi các bước đi trong tương lai phải được ĐCSTQ chấp thuận thì các mục tiêu của Tesla mới trở thành hiện thực. Ông Musk nên biết rằng Trung Quốc sẽ đưa ra những yêu cầu về chuyển giao công nghệ và dữ liệu, bao gồm cả hỏa tiễn mang tải trọng nặng Starlink và SpaceX.”
“Quyết định ngày 28/04 của Trung Quốc về việc cho phép Tesla sử dụng bản đồ điều hướng chính xác của Baidu để kích hoạt tính năng Tự Lái Hoàn Toàn và do đó duy trì khả năng cạnh tranh trên thị trường Trung Quốc là cách mà Bắc Kinh xây dựng đòn bẩy đối với ông Musk,” ông Richard Fisher, nhà nghiên cứu tại Trung tâm Chiến lược và Đánh giá Quốc tế, cũng nói với Viện Gatestone. “Đồng thời, mối quan hệ của Tesla với Baidu chuyển sang lĩnh vực Dữ Liệu Lớn (Big Data) và có khả năng giúp Baidu thực hiện tham vọng trí tuệ nhân tạo của mình, điều này có thể nhanh chóng mang lại lợi ích quân sự cho Quân Giải phóng Nhân dân.”
Vì vậy vào lúc này, mối lo ngại của ông Gardiner càng trở nên cấp thiết hơn. “ĐCSTQ thường sử dụng biện pháp tống tiền doanh nghiệp, từ đó gây tổn hại cho an ninh của chúng ta. Liệu giờ đây Quốc hội có khoanh tay đứng nhìn trước việc này không?” ông Holt hỏi.
Có vẻ như giờ là lúc Hoa Kỳ phải có cuộc đối thoại cấp quốc gia về quyền sở hữu Tesla và SpaceX của ông Musk.
Thủ tướng Trung Quốc Lý Cường đã nói với ông Musk như sau vào ngày 28/04: “Ông có tôi, và tôi có ông.”
Nhìn bề ngoài, những lời này có ý thể hiện tình hữu nghị giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc, nhưng thực chất lại là một lời cảnh cáo. Hiện giờ rõ ràng là một người bị Trung Quốc chi phối quá nhiều không nên đóng vai trò trọng tâm trong nỗ lực trong không gian của Hoa Kỳ.
Bài viết được xuất bản lần đầu trên Viện Gatestone.
Nhật Thăng biên dịch
Quý vị tham khảo bản gốc từ The Epoch Times
